پذیره نویسی چیست؟ مراحل انجام پذیره نویسی

پذیره نویسی در لغت به معنای نوشتن و امضا کردن پای سند و برگه است. پذیره نویسی یک نوع تعهد انجام کار است که باید در برگه نوشته شده باشد. در خصوص مباحث حقوقی و بازار سرمایه پذیره نویسی مرتبط با خرید اوراق بهادار است که باید طبق قرارداد پرداخت وجه به صورت کامل انجام بگیرد. به عبارت ساده تر زمانی که قرار است شرکت تاسیس شود برای تامین بخشی از هزینه‌های شرکت، موسسان درخواست تامین مالی را از طریق پذیره نویسی اعلام می‌کنند. بدین ترتیب افرادی که مایل هستند با پرداخت بخشی از سرمایه خود، منابع مالی شرکت را تامین کرده و بدینوسیله صاحب بخشی از سهام شرکت خواهند شد.

فرایند پذیره نویسی

به طور کلی پذیره نویسی باعث تسهیل روند تامین مالی است و مزایای زیادی در پی دارد که در ادامه با آن آشنا خواهیم شد. پذیره نویسی یک راهکار متداول برای تامین مالی شرکت هاست. این روش هم برای شرکت ها مناسب است و هم برای افرادی که میخواهند به عنوان سهامدار یک شرکت سرمایه گذاری کنند. در برگه پذیره نویسی سرمایه گذار متعهد می‌شود که با پرداخت مبلغ مشخصی به شرکت سهام آن را خریداری کند. بدینوسیله هم پول مورد نیاز شرکت تامین می شود و هم سرمایه گذاران صاحب بخشی از شرکت می شوند.

در فرآیند پذیره نویسی افراد حقیقی و حقوقی می توانند بخشی از سرمایه شرکت را به عهده بگیرند. شروع فرآیند پذیره نویسی قبل از عرضه اولیه و قبل از ثبت شرکت است. به عبارتی شرکت هنوز سرمایه مورد نیاز خود را برای تشکیل ندارد. بنابراین موسس یا سرمایه گذاران شرکت باید بتدا برای پذیره نویسی اقدام کنند. لازم است برای انجام پذیره نویسی به سایت فرابورس و بازار بورس و ناشران مراجعه شود. شرکت‌ها برای طی کردن فرآیند پذیره نویسی باید بازار مناسب خود را با توجه به شرایط پیدا کنند. مستندات خود را طبق نیازمندی های بازار آماده کنند و ارائه دهند. در این فرآیند شرکت درصدی کمی که معمولا کمتر از ۱ درصد است را به بانک ارائه می کند تا برای انجام معاملات بعد از ثبت آماده شود.

چگونگی انجام پذیره نویسی

برای پذیره نویسی موسسان شرکت باید اساسنامه شرکت، اظهارنامه و طرح پذیره نویسی را به اداره ثبت شرکت ها و اداره ثبت اسناد و املاک تحویل دهند. این مراجع قانونی با توجه به مدارک ارسال شده بررسی های لازم را انجام می دهند و با توجه به قوانین موجود اگر شرایط شرکت با قوانین موجود مطابقت داشته باشد، طرح پذیره نویسی را تایید می کنند.

طرح پذیره نویسی که به مراجع قانونی تحویل داده می شود باید شامل اطلاعاتی از این قبیل باشد:

شرکت پس از ارائه این اطلاعات می تواند آگهی پذیره نویسی خود را در روزنامه مشخص شده منتشر کند. بعد از این مرحله سرمایه گذاران از فرآیند پذیره نویسی اطلاع پیدا خواهند کرد.

تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی

عرضه اولیه و پذیره نویسی دو مفهوم نام آشنا در بازار مالیی بورس هستند که فعالان بورس، روزانه با آنها سرو کار دارند. تشخیص مفهوم هرکدام از این مفاهیم بسیار مهم است. برخی از تفاوت های این دو مفهوم عبارتند از:

• شرکت هایی که ثبت شده اند قادر به عرضه اولیه هستند تا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند، اما پذیره نویسی در مورد شرکت ها یا صندوق‌هایی است که هنوز ثبت نشده اند و برای ثبت و تامین سرمایه نیاز به پذیره نویسی دارند.
• عرضه اولیه بازه قیمتی مشخص دارد اما پذیره‌نویسی، با قیمت اسمی ۱۰۰۰ ریال انجام می‌شود.
• بازه زمانی انجام پذیره نویسی حدود ۳۰ روز ممکن است به طول بینجامد اما بازه زمانی ثبت سفارش عرضه اولیه حدود ۲ الی ۳ ساعت است و بعد از آن نماد مورد نظر همچون سایر نمادهای بورس معامله می شود.
• قبل از عرضه اولیه باید فرآیند پذیره نویسی صورت بگیرد. در فرایند پذیره نویسی افراد متعهد می شوند که بخشی از سرمایه اولیه راه اندازی و سود آوری شرکت را تامین کنند. و در عوض صاحب بخشی از سهام شرکت می شوند.

پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری

همانطور که امکان پذیره نویسی برای شرکت های سهامی عام وجود دارد، پذیره نویسی برای صندوق سرمایه گذاری نیز امکان پذیر شده است. در همین راستا بر حسب نوع فعالیت صندوق های که مبتنی بر معامله و یا صدور و ابطالی هستند، می توان فرآیند پذیره نویسی را انجام دارد. برای پذیره نویسی صندوق های صدور و ابطالی etf باید از طریق مراجعه حضوری به شعب صندوق یا ثبت نام در وبسایت آن اقدام کرد. برای پذیره نویسی صندوق های قابل معامله نیز باید از طریق درگاه های اعلام شده در وبسایت صندوق مورد نظر اقدام کرد.

شرایط پذیره نویسی برای صندوق ها پیش از تاسیس صندوق فراهم شده است.

روش های انجام پذیره نویسی

به طور کلی پذیره نویسی به دو روش قابل انجام است:

1. تعهد پذیره نویسی
2.   بهترین کوشش

روش تعهد پذیره نویسی

در فرایند تعهد پذیره‌نویسی، کارگزار یا متعهد پذیره‌نویسی underwriter، تعهد می‌دهد باقی‌مانده اوراق بهاداری را که تا پایان دوره به فروخته نشده اند، خریداری کند. و همچنین کارگزار پذیره نویس باید تعهدات لازم به سازمان بورس را بدهد که می تواند به تعهدات خود در پذیره نویسی عمل کند. تعهد پذیره نویسی مزایای زیادی در پی دارد از جمله اینکه از رفتارهای سفته بازانه در هفته های شروع عرضه سهام شرکت، جلوگیری می شود. سهام زودتر به قیمت واقعی خود می رسد و همچنین باعث حذف واسطه ها شده و ریسک سرمایه گذاری در شرکت های تازه وارد بورسی کاهش پیدا می کند. این روش در ایران سالهاست که به اجرا درآمده است تا به شرکت ها جهت رونق کسب وکارشان و تولید محصولات و گسترش آنها کمک کند.

روش بهترین کوشش

در روش بهترین کوشش، هیچ اجباری برای خرید همه اوراق وجود ندارد و برخلاف روش تعهد پذیره نویسی، ممکن است بخشی از اوراق فروخته نشوند. در واقع شرکت تامین سرمایه، بهترین کوشش خود را برای فروش همه اوراق به کار می‌گیرد، اما با این حال ممکن است بخشی از اوراق به فروش نروند.

مهلت زمان انجام پذیره نویسی

بر حسب تبصره یک ماده ۲۳ قانون بازار بورس و اوراق بهادار، سازمان بورس مدت‌ زمان انجام پذیره‌نویسی را ۳۰ روز قرارداده است . با این حال، سازمان بورس می‌تواند با تقاضای موسسان شرکت و احراز ادله مستدل، حداکثر ۳۰ روز دیگر مدت پذیره‌نویسی را تمدید کند. تبصره ۲ همین ماده بیان کرده است که نتیجه فروش اوراق بهادار باید به سازمان بورس  گزارش شود. دلیل این مساله، حفظ حقوق سرمایه‌گذاران و جلوگیری از باقی ماندن بدون دلیل سرمایه آن‌ها در بانک است. تبصره ۳ این ماده بیان می‌کند که استفاده از وجوه دریافتی، پس از تکمیل فرایند عرضه عمومی توسط سازمان  بورس مجاز است. از سوی دیگر در تبصره ۴ این ماده آمده است در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی، وجوه اخذ شده باید حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز به سرمایه‌گذاران برگردانده شود.

پذیره نویسان در یک شرکت باید چند نفر باشند؟

حداقل تعداد نفراتی که باید پذیره نویسی را انجام بدهند از حداقل ۵ نفر تشکیل شده است. چرا که در یک شرکت سهامی عام هیئت مدیره از حداقل ۵ سهم تشکیل می شود. اما تعداد حداکثری برای آن مشخص نشده است. این افراد می توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند. پذیره نویسی یک امر تجاری محسوب نمی شود؛ بنابراین نیازی نیست افراد حق تجارت داشته باشند.  

سوالات متداول

جمع بندی

مفهوم پذیره نویسی موضوع اصلی این مقاله بود که سعی کردیم به طور جامع نکات مهمی را پیرامون این موضوع برایتان شرح دهیم. در واقع پذیره نویسی تفاوتهای اصلی با عرضه اولیه دارد. شرکت هایی که می‌خواهند وارد بازار بورسی شوند باید به سهامی عام تبدیل شده و فرآیند پذیره نویسی را طی کنند. پذیره نویسی قبل از ثبت شرکت باید صورت بگیرد و بعد از تایید مراحل آن، اقدامات لازم جهت ثبت شرکت انجام میشود. اما در عرضه اولیه شرکت ثبت شده و برای تامین سرمایه اقدام به عرضه اولیه سهام شرکت می‌شود.