فرابورس چیست؟ مزایا + شرایط

by عاطفه فرحناکی | آبان 9, 1403 | مطالب آموزشی

فرابورس به عنوان یکی از نهادهای مهم بازار سرمایه، فضایی فراهم می‌کند که در آن شرکت‌ها می‌توانند به‌راحتی سهام خود را عرضه کنند و سرمایه‌گذاران به‌طور مستقیم در خرید و فروش این سهام مشارکت داشته باشند. این بازار به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط که قادر به ورود به بورس اصلی نیستند، فرصتی مناسب برای تأمین مالی و جذب سرمایه فراهم می‌آورد. فرابورس با ارائه خدمات متنوع و شفاف، به افزایش رقابت و کارایی در بازار سرمایه کمک می‌کند و امکان دسترسی به اطلاعات دقیق و به‌روز را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌سازد. در این مقاله، به بررسی ساختار، عملکرد و مزایای فرابورس خواهیم پرداخت و نقش آن را در توسعه اقتصادی و سرمایه‌گذاری تحلیل خواهیم کرد.

تاریخچه و نحوه پدید آمدن بازار فرابورس ایران

بازار فرابورس ایران در سال ۱۳۸۸ تأسیس شد تا به شرکت‌های کوچک و متوسط این امکان را بدهد که بدون نیاز به رعایت الزامات سخت‌گیرانه بورس اصلی، به بازار سرمایه دسترسی داشته باشند. این بازار به منظور تسهیل تأمین مالی و ایجاد فضایی مناسب برای معامله سهام شرکت‌ها ایجاد گردید.

فرابورس به عنوان یک نهاد مستقل، با هدف افزایش شفافیت و کارایی در بازار سرمایه شکل گرفت. این بازار به مرور زمان ساختارهای مختلفی را به خود گرفت و به سه بازار اصلی تقسیم شد: بازار اول، بازار دوم و بازار پایه. اکنون این بازارها طیف وسیع تری را شامل می شوند. هر یک از این بازارها شرایط خاص خود را دارد و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا بر اساس نیازها و شرایط مالی خود، به جذب سرمایه بپردازند.

با گذشت زمان، فرابورس به یکی از ارکان مهم بازار مالی ایران تبدیل شد و نقش بسزایی در افزایش دسترسی به منابع مالی و بهبود شرایط سرمایه‌گذاری ایفا کرد. این بازار همچنین با ارائه ابزارهای مالی نوین، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با ریسک‌های مختلف مواجه شوند و از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌برداری کنند.

ساختار فرابورس چگونه است؟

بازار فرابورس ایران به عنوان یک نهاد مالی غیرمتمرکز، دارای چندین بازار زیرمجموعه است که هر یک ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند. این بازارها شامل موارد زیر هستند:

بازار اول و بازار دوم:

بازار اول به شرکت‌های بزرگ و معتبر اختصاص دارد که تمایل دارند سهام خود را در یک محیط شفاف و با نظارت بالا عرضه کنند. شرکت‌هایی که در این بازار قرار می‌گیرند، معمولاً دارای سابقه مالی قوی و عملکرد مثبت هستند. بازار دوم به شرکت‌های کوچک‌تر و متوسط اختصاص دارد که شرایط لازم برای ورود به بازار اول را ندارند و به دنبال تأمین مالی و جذب سرمایه هستند.

بازارهای پایه:

بازارهای پایه به سه دسته تقسیم می‌شوند: بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز. بازار پایه زرد شامل شرکت‌هایی است که حداقل شرایط لازم برای پذیرش در بازارهای اول و دوم را دارند. بازار پایه نارنجی به شرکت‌هایی اختصاص دارد که نیاز به حمایت بیشتری دارند و بازار پایه قرمز شامل شرکت‌های غیرقابل‌قبول و با ریسک بالاتر است. این ساختار به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با حداقل الزامات قانونی، به جذب سرمایه بپردازند.

بازار ابزارهای نوین مالی

این بازار به معاملات ابزارهای مالی جدید و نوآورانه اختصاص دارد. ابزارهایی مانند اوراق بهادار، قراردادهای آتی و سایر محصولات مالی که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با ریسک‌های مختلف مواجه شوند و در عین حال از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌برداری کنند.

بازار SME (شرکت‌های کوچک و متوسط)

این بازار به شرکت‌های کوچک و متوسط اختصاص دارد که به دنبال تأمین مالی و گسترش فعالیت‌های خود هستند. این بازار با شرایط پذیرش ساده‌تر و هزینه‌های کمتر، به این شرکت‌ها کمک می‌کند تا به منابع مالی دسترسی پیدا کنند و رشد کنند.

بازار توافقی

در این بازار، معاملات به‌صورت توافقی بین خریداران و فروشندگان انجام می‌شود. این نوع معاملات به خریداران و فروشندگان این امکان را می‌دهد که به‌صورت مستقیم و بدون واسطه، با یکدیگر به توافق برسند و کالاها یا سهام را خرید و فروش کنند.

مزایای فرابورس

فرابورس ایران به عنوان یک بازار مالی غیرمتمرکز، مزایای زیادی برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران دارد. در ادامه به توضیح برخی از این مزایا می‌پردازیم:

1. تأمین مالی سریع
2. فرابورس این امکان را به شرکت‌ها می‌دهد که به سرعت و با شرایط آسان‌تری از بورس رسمی، منابع مالی لازم خود را تأمین کنند. روند پذیرش در فرابورس نسبت به بورس اصلی ساده‌تر و سریع‌تر است. این امر به ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط که به تأمین مالی فوری نیاز دارند، بسیار مهم است و به آن‌ها کمک می‌کند تا پروژه‌های خود را به سرعت آغاز کنند.
3. بهره‌مندی از معافیت‌های مالی
4. شرکت‌ها در فرابورس می‌توانند از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه‌ای که توسط دولت ارائه می‌شود، بهره‌مند شوند. این معافیت‌ها می‌تواند به کاهش هزینه‌های شرکت‌ها کمک کند و در نهایت سودآوری آن‌ها را افزایش دهد. بنابراین، این مزایا شرکت‌ها را تشویق می‌کند تا در فرابورس فعالیت کنند.
5. افزایش اعتبار و شفافیت
6. عضویت در فرابورس می‌تواند اعتبار شرکت‌ها را بالا ببرد. با ورود به این بازار و رعایت الزامات شفافیت مالی، شرکت‌ها می‌توانند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کنند. این شفافیت به سرمایه‌گذاران این اطمینان را می‌دهد که اطلاعات مالی شرکت به‌طور دقیق و صحیح ارائه می‌شود، که به بهبود شهرت شرکت کمک می‌کند.
7. نقدشوندگی بیشتر سهام
8. فرابورس با فراهم کردن فضایی برای خرید و فروش سهام، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به راحتی سهام شرکت‌ها را معامله کنند. این نقدشوندگی به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که می‌توانند در هر زمان که بخواهند، دارایی‌های خود را به پول نقد تبدیل کنند. این ویژگی به ویژه برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری ایمن هستند، بسیار جذاب است.

آدرس سایت فرابورس ایران

آدرس سایت فرابورس ایران ifb.ir است. این وب‌سایت به عنوان یک بستر آنلاین برای ارائه خدمات و اطلاعات مربوط به بازار سرمایه فرابورس طراحی شده است.

کارهایی که می‌توان در سایت فرابورس انجام داد

در سایت فرابورس ایران، کاربران می‌توانند از طریق منو سایت به بخش های مختلفی دسترسی داشت و به انجام فعالیت‌های مختلفی بپردازند، از جمله:

• دیده‌بان بازار
• محاسبه بازده اوراق
• دسترسی به سامانه فراسا: (ورود به سامانه‌ای که برای انجام فرآیندهای امور اعضا و تعاملات میان شرکت‌های کارگزاری و فرابورس طراحی شده است.)
• اطلاع از کارمزدها
• دریافت فرم‌ها
• مطالعات و پژوهش‌ها
• سامانه مذاکره ادغام و تملیک
• لیست کارگزاران عضو

این امکانات به کاربران کمک می‌کند تا به راحتی به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند و در بازار فرابورس فعالیت کنند.

شرایط خرید و فروش سهام در فرابورس چیست ؟

برای خرید و فروش سهام در فرابورس ایران، سرمایه‌گذاران ابتدا باید در یک کارگزاری معتبر ثبت‌نام کرده و کد معاملاتی (کد بورسی) دریافت کنند. این کد برای انجام معاملات ضروری است. سپس، آشنایی با اصول و قوانین فرابورس و نحوه عملکرد آن اهمیت دارد؛ از جمله اطلاعات درباره نمادهای مختلف، ساعات معاملاتی و نحوه ارسال سفارش‌ها. پس از تأمین موجودی کافی در حساب کارگزاری، سرمایه‌گذار می‌تواند سفارش خرید یا فروش سهام را از طریق سامانه معاملاتی ثبت کند. این سفارش می‌تواند به‌صورت محدود (با قیمت مشخص) یا نامحدود (با بهترین قیمت موجود) باشد. در صورت تطابق سفارش‌ها، معامله انجام می‌شود و سرمایه‌گذار می‌تواند وضعیت معاملات خود را پیگیری کند. پس از انجام معامله، وجه معامله و کارمزدها باید تسویه شود که معمولاً در پایان روز معاملاتی انجام می‌گیرد. در نهایت، سهام خریداری‌شده به حساب معاملاتی سرمایه‌گذار منتقل می‌شود و او می‌تواند از طریق سامانه کارگزاری، وضعیت سهام خود را مشاهده کند. با رعایت این مراحل، سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌راحتی در بازار فرابورس فعالیت کنند.

تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟

بورس و فرابورس هر دو بازارهای مالی هستند، اما تفاوت‌های مهمی دارند. بورس به عنوان یک بازار رسمی و متمرکز، دارای قوانین سخت‌گیرانه و الزامات پذیرش بالاست و معمولاً به شرکت‌های بزرگ و معتبر اختصاص دارد. در مقابل، فرابورس به عنوان یک بازار غیرمتمرکز، شرایط آسان‌تری برای پذیرش شرکت‌ها فراهم می‌کند و به شرکت‌های کوچک و متوسط این امکان را می‌دهد که به جذب سرمایه بپردازند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود که فرابورس فضایی مناسب‌تر برای شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها باشد.

در مقاله مربوطه تفاوت بورس و فرابورس، توضیحات کامل‌تری درباره این تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر یک از این بازارها ارائه داده‌ایم.

قراردادهای فرابورس

قراردادهای فرابورس به نوعی از قراردادهای دوجانبه اطلاق می‌شود که در آن طرفین، یا کارگزاران و واسطه‌های آن‌ها، بر سر چگونگی انجام داد و ستد توافق می‌کنند. معمولاً این نوع قراردادها توسط شرکت‌های تأمین سرمایه مدیریت می‌شوند. از نمونه‌های اصلی این قراردادها می‌توان به قراردادهای آتی و قراردادهای تاخت اشاره کرد که معمولاً به‌صورت آنلاین یا تلفنی انجام می‌شوند. این نوع قراردادها تحت عنوان بازار چهارم در فرابورس شناخته می‌شوند.

منتقدان به بازار فرابورس به عنوان “بازار تاریک” اشاره می‌کنند، زیرا قیمت‌ها معمولاً در این بازار منتشر نمی‌شوند و از اصول مشخصی پیروی نمی‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد عدم شفافیت در معاملات و قیمت‌گذاری‌ها شود.

اوراق مشتقه خارج از بورس به‌ویژه برای پوشش ریسک اهمیت زیادی دارند. این اوراق به‌عنوان یک حصار امن برای مقابله با ریسک‌های مالی عمل می‌کنند و به بنگاه‌ها این امکان را می‌دهند که شرایط قرارداد را به گونه‌ای تنظیم کنند که بهترین محافظت را در برابر نوسانات بازار داشته باشند. در حالی که قراردادهای بورسی معمولاً دارای استانداردهای مشخصی هستند و انعطاف‌پذیری کمتری برای پوشش ریسک فراهم می‌کنند، اوراق مشتقه فرابورس این امکان را به شرکت‌ها می‌دهند تا با توجه به نیازهای خاص خود، قراردادهای متناسب‌تری را ایجاد کنند.

ریسک در بازار فرابورس

در بازار فرابورس، ریسک‌ها می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها داشته باشند. یکی از ریسک‌های مهم در این بازار ریسک طرف معامله یا نکول است. این ریسک زمانی به وجود می‌آید که یکی از طرفین قرارداد قبل از انقضای معامله، از پرداخت مبلغ مندرج در قرارداد خودداری کند. بحران اعتباری سال ۲۰۰۷، توجه زیادی را به این ریسک جلب کرد و اهمیت مدیریت آن را نمایان ساخت.

برای کاهش ریسک طرف معامله، روش‌های مختلفی وجود دارد. تنوع بخشی به سرمایه‌گذاری‌ها یکی از راه‌های مؤثر برای کاهش این ریسک است؛ زیرا با توزیع سرمایه در میان انواع مختلف دارایی‌ها، احتمال نکول یک طرف قرارداد کاهش می‌یابد. همچنین، ابهام‌زدایی می‌تواند به کاهش ریسک کمک کند؛ به این صورت که بدهی‌ها و طلب‌ها با یکدیگر تسویه می‌شوند و تنها تفاوت‌های باقی‌مانده پرداخت می‌شود.

علاوه بر این، استفاده از وثیقه و مصون‌سازی نیز از دیگر روش‌های مدیریت ریسک هستند. با استفاده از وثیقه، یکی از طرفین قرارداد می‌تواند از طرف دیگر تضمینی برای انجام تعهدات خود دریافت کند. مصون‌سازی نیز به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که با استفاده از ابزارهای مالی مختلف، ریسک‌های ناشی از نوسانات بازار را کاهش دهند.

در نتیجه، شناخت و مدیریت ریسک‌ها در بازار فرابورس برای حفظ سرمایه و بهبود عملکرد مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. با استفاده از روش‌های مذکور، سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک‌های مرتبط با طرف معامله را به حداقل برسانند و در نتیجه به بهبود شرایط سرمایه‌گذاری خود بپردازند.

جمع‌بندی

بازار فرابورس ایران به عنوان یک نهاد مالی مهم، فضایی مناسب برای تأمین مالی و سرمایه‌گذاری فراهم می‌کند. این بازار به شرکت‌های کوچک و متوسط این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به رعایت الزامات سخت‌گیرانه بورس اصلی، به جذب سرمایه بپردازند. با ساختار چندلایه‌ای که شامل بازارهای اول، دوم و پایه است، فرابورس به شرکت‌ها فرصت می‌دهد تا بر اساس نیازها و شرایط خود، در بازار سرمایه فعالیت کنند.

از مزایای اصلی فرابورس می‌توان به تأمین مالی سریع، بهره‌مندی از معافیت‌های مالی، افزایش اعتبار و شفافیت وضعیت مالی شرکت‌ها و نقدشوندگی بیشتر سهام اشاره کرد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که فرابورس به یک گزینه جذاب برای سرمایه‌گذاران و کارآفرینان تبدیل شود.

 فرابورس با ارتقاء شفافیت و بهبود فرهنگ سرمایه‌گذاری، نقش موثری در توسعه اقتصادی و افزایش رقابت در بازارهای مالی ایفا می‌کند. این بازار به عنوان یک ابزار مهم در دسترس‌پذیری به منابع مالی، به رشد و پیشرفت شرکت‌ها و در نتیجه بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک می‌کند.

ساعت معاملات در بورس چگونه است؟

by عاطفه فرحناکی | آبان 7, 1403 | مطالب آموزشی

ساعات معاملات در بورس یکی از موارد مهمی است که بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد. هر بازار بورس زمان‌بندی خاصی برای انجام معاملات دارد و این زمان‌ها تحت نظارت سازمان‌های مربوطه تعیین می‌شود. آشنایی با ساعات کاری بورس به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بتوانند از فرصت‌های معاملاتی بهتر استفاده کنند. در این مقاله، به بررسی ساعات معاملات در بورس می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چگونه زمان‌بندی معاملات می‌تواند بر بازار و برنامه‌ریزی سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد. با فهم این موضوع، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند و از تغییرات بازار بهره‌مند شوند.

ساعت معاملات در بازارهای مالی مختلف

ساعات معاملات در بازارهای مالی مختلف ایران متفاوت است و این موضوع می‌تواند بر نحوه فعالیت سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد. بازارهای مالی ایران شامل بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس، بورس کالا، بورس انرژی، بازار آتی و بازار اختیار معامله و غیره هستند. هر یک از این بازارها زمان‌بندی خاصی برای انجام معاملات دارند که به نوع محصولات و خدماتی که ارائه می‌دهند بستگی دارد.
به‌عنوان مثال، در بورس کالا، تالارهای مختلفی وجود دارد که هر کدام به معاملات محصولات صنعتی، شیمیایی یا نفتی می‌پردازند و ساعت‌های معاملاتی آن‌ها ممکن است با یکدیگر متفاوت باشد. این تفاوت در ساعات معاملات به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به‌طور خاص‌تری به نیازهای بازار و نوع محصولات توجه کنند. بنابراین، آگاهی از ساعات کاری هر بازار برای سرمایه‌گذاران ضروری است تا بتوانند تصمیمات بهتری در زمان مناسب بگیرند و از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنند.

بورس تهران

بورس اوراق بهادار تهران، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای مالی ایران، زمینه‌ای را برای خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سایر اوراق بهادار فراهم می‌کند. لایحه تشکیل بورس اوراق بهادار تهران در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد. در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار نمود. این بورس از آن زمان تاکنون به مرکزی برای تأمین مالی شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. بورس تهران با ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری متنوع، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های مختلف فعال در صنایع گوناگون سرمایه‌گذاری کنند و از مزایای مالی آن بهره‌مند شوند.

ساعت معاملات بورس اوراق بهادار تهران

ساعت معاملات در بورس اوراق بهادار تهران به‌طور مشخصی تعیین شده است. معاملات در این بورس در روزهای کاری هفته از شنبه تا چهارشنبه انجام می‌شود. ساعت آغاز معاملات از ۹:۰۰ صبح تا ۱۲:۳۰ بعدازظهر است. همچنین، در روزهای چهارشنبه، معاملات از ۹:۰۰ صبح تا ۱۲:۰۰ بعدازظهر ادامه دارد. این زمان‌بندی به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد که در بازه‌های مشخصی به خرید و فروش سهام بپردازند و به تحلیل‌های خود در طول روز بپردازند.

ساعت ثبت سفارش عرضه اولیه و پذیره‌نویسی در بورس

زمان ثبت سفارش برای عرضه‌های اولیه و پذیره‌نویسی‌ها در بورس توسط ناظر بازار در روز مربوطه تعیین می‌شود. برای کسب اطلاعات دقیق در مورد این ساعات، سرمایه‌گذاران می‌توانند پیام‌های ناظر بازار را بررسی کنند. این پیام‌ها از طریق سامانه‌های معاملاتی مختلف به‌طور منظم اطلاع‌رسانی می‌شوند. همچنین، با مراجعه به وب‌سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com)، سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌راحتی به پیام‌های ناظر بازار دسترسی پیدا کنند و از آخرین زمان‌های ثبت سفارش مطلع شوند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بتوانند به‌موقع و به‌درستی نسبت به خرید سهام جدید یا اوراق بهادار اقدام کنند.

جدول ساعت معاملات بازارهای مالی ایران

در زیر جدول ساعت معاملات برای بازارهای مالی مختلف ایران ارائه شده است:

جمع بندی

ساعات کاری در بورس و بازارهای مالی ایران بسته به نوع معاملات و اوراق بهادار متفاوت است. این تفاوت‌ها به دلیل وجود انواع اوراق مانند سهام، گواهی سپرده‌ها، اوراق با درآمد ثابت و دیگر ابزارهای مالی است. در این مقاله، ساعات معاملات برای هر نوع اوراق به طور جامع بررسی و در قالب جدول ذکر شده است. به‌طور کلی، معاملات در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح آغاز می‌شود و بسته به نوع اوراق، تا ساعت ۱۵ ادامه دارد. همچنین، در هر جلسه معاملاتی مرحله پیش‌گشایش نیز وجود دارد که زمان آن برای هر نوع اوراق متفاوت است و معمولاً ۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از شروع معاملات اصلی است. این تنوع در ساعات کاری به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بر اساس نیازهای خود در زمان‌های مختلف به خرید و فروش بپردازند. لذا، آگاهی از این ساعات و نحوه کارکرد بازار برای هر سرمایه‌گذار ضروری است تا بتواند به بهترین شکل از فرصت‌های موجود استفاده کند.

تفاوتهای بورس و فرابورس در چیست؟

by عاطفه فرحناکی | آبان 5, 1403 | مطالب آموزشی

بازارهای مالی نقش بسیار مهمی در اقتصاد هر کشور ایفا می‌کنند. این بازارها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که با خرید و فروش اوراق بهادار، به تأمین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها کمک کنند و در عین حال به دنبال کسب سود از سرمایه‌گذاری‌های خود باشند. در ایران، دو بازار اصلی به نام‌های بورس و فرابورس وجود دارد که هر یک ویژگی‌ها و ساختار خاص خود را دارند. بورس به‌عنوان یک بازار سازمان‌یافته و رسمی شناخته می‌شود که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد. این بازار عموماً پذیرای شرکت‌های بزرگ و معتبر است و به دلیل قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌اش، به سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری درباره شفافیت و اعتبار معاملات می‌دهد.
از سوی دیگر فرابورس، به‌عنوان یک بازار غیرمتمرکز شناخته می‌شود که برای شرکت‌های کوچک‌تر و تازه‌تأسیس مناسب است. این بازار به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند، بدون آنکه نیاز به رعایت شرایط سخت‌گیرانه بورس باشد.
در این مقاله، به بررسی هر یک از این بازارها به‌طور جداگانه خواهیم پرداخت، ویژگی‌ها و مزایای آن‌ها را تحلیل خواهیم کرد و در نهایت، تفاوت‌های اصلی میان بورس و فرابورس را مورد بحث قرار خواهیم داد.

تعریف بورس

بورس یک بازار سازمان‌یافته است که در آن اوراق بهادار مانند سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه و سایر دارایی‌ها خرید و فروش می‌شود. بورس به‌عنوان یک نهاد مالی، تحت نظارت سازمان‌های مربوطه فعالیت می‌کند و قوانین خاصی برای معاملات در آن وجود دارد.

ویژگی‌های بورس

در اینجا به چند نمونه از ویژگی های واضح و روشن بورس اشاره می کنیم:

• سازمان‌دهی و نظارت: بورس تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد و این نظارت به حفظ شفافیت و اعتبار بازار کمک می‌کند.
• معاملات شفاف: قیمت‌ها در بورس به‌صورت شفاف و عمومی اعلام می‌شود و همه سرمایه‌گذاران به اطلاعات یکسان دسترسی دارند.
• شرکت‌های بزرگ و معتبر: بورس معمولاً پذیرای شرکت‌های بزرگ و معتبر است که شرایط خاصی برای ورود به این بازار دارند.
• معاملات منظم: بورس در ساعات مشخصی از روز فعالیت می‌کند و معاملات در آن به‌صورت منظم انجام می‌شود.

بیشتر بدانید: برای آگاهی در مورد شفافیت های بازار بورس به مطلب اساسنامه صندوق سرمایه گذاری مراجعه کنید.

تعریف فرابورس

فرابورس (فراسهم) به عنوان یک بازار غیرمتمرکز برای خرید و فروش اوراق بهادار شناخته می‌شود که به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به رعایت شرایط سخت‌گیرانه بورس، به تأمین مالی بپردازند. این بازار به ویژه برای شرکت‌های کوچک‌تر، استارتاپ‌ها و پروژه‌های نوپا مناسب است که ممکن است نتوانند شرایط لازم برای ورود به بورس را داشته باشند.
فرابورس به عنوان یک بستر برای تسهیل شدن معاملات اوراق بهادار، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های دارای پتانسیل‌ رشد سرمایه‌گذاری کنند. یکی از ویژگی‌های مهم فرابورس، عدم تمرکز بر یک مکان خاص برای انجام معاملات است؛ به این معنی که معاملات در این بازار می‌تواند به‌صورت الکترونیکی و از طریق سامانه‌های مختلف انجام شود.
از دیگر ویژگی‌های فرابورس می‌توان به شفافیت کمتر نسبت به بورس اشاره کرد. در حالی که بورس تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد و اطلاعات به‌صورت عمومی و شفاف در دسترس است، فرابورس ممکن است اطلاعات کمتری در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. با این حال، فرابورس به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که به سرعت و آسانی جذب سرمایه کنند و به سرمایه‌گذاران نیز فرصتی برای تنوع در سبد سرمایه‌گذاری خود می‌دهد.

ویژگی‌های فرابورس

همانطور که در بالا توضیح دادیم، فرابورس دارای شرایط مخصوص به خود است که به طور کلی شامل موارد زیر می شود:

• عدم نیاز به شرایط سخت: شرکت‌ها برای ورود به فرابورس نیاز به شرایط سخت‌گیرانه بورس ندارند و می‌توانند به راحتی وارد این بازار شوند.
• معاملات غیرمتمرکز: برخلاف بورس، معاملات در فرابورس به ‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود و قیمت‌ها ممکن است کمتر شفاف باشند.
• تنوع بیشتر: فرابورس معمولاً شامل شرکت‌های کوچک‌تر، استارتاپ‌ها و شرکت‌های نوپاست که به دنبال جذب سرمایه هستند.
• امکان معاملات خارج از ساعات مشخص: در فرابورس، معاملات ممکن است در ساعات مختلفی انجام شود و این کار باعث افزایش انعطاف‌پذیری برای سرمایه‌گذاران می‌شود.

تفاوت‌های بورس و فرابورس در یک نگاه

انواع بازار در فرابورس

فرابورس به‌عنوان یک بازار غیرمتمرکز، شامل چندین بازار مختلف است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه، به معرفی انواع بازارهای موجود در فرابورس ایران می‌پردازیم:

1. بازار اول فرابورس
   بازار اول فرابورس مختص شرکت‌هایی است که شرایط مالی و مدیریتی بالایی دارند. این شرکت‌ها معمولاً بزرگ و معتبر هستند و برای ورود به این بازار باید معیارهای خاصی را رعایت کنند. سرمایه‌گذاران در این بازار می‌توانند با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کنند زیرا این شرکت‌ها به دلیل شفافیت و اعتبار بالایی که دارند، کمتر در معرض ریسک هستند. شرکت‌ها برای ورود به این بازار باید از معیارهای خاصی عبور کنند، از جمله:

• داشتن حداقل سرمایه ثبت‌شده مشخص
• ارائه صورت‌های مالی معتبر
• رعایت الزامات شفافیت و افشای اطلاعات
شرکت‌های پذیرفته‌شده در این بازار معمولاً بزرگ‌تر و معتبرتر هستند و به همین دلیل، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتری در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

2. بازار دوم
   بازار دوم فرابورس برای شرکت‌های کوچک‌تر و نوپا طراحی شده است که ممکن است نتوانند به بازار اول راه یابند. شرایط ورود به این بازار نسبت به بازار اول آسان‌تر است. این بازار به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با جذب سرمایه، رشد و توسعه بیشتری داشته باشند و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های با پتانسیل سرمایه‌گذاری کنند.
3. بازار سوم
   بازار سوم به شرکت‌های تازه‌تأسیس و استارتاپ‌ها اختصاص دارد که به دنبال تأمین مالی برای پروژه‌های خود هستند. این بازار به شرکت‌ها فرصتی می‌دهد تا به سرعت جذب سرمایه کنند و به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد در پروژه‌های جدیدتر و با ریسک بالاتر سرمایه‌گذاری کنند.
4. بازار پایه زرد
   بازار پایه زرد به شرکت‌هایی اختصاص دارد که هنوز شرایط لازم برای ورود به بازارهای بالاتر را ندارند، اما شفافیت مالی و اطلاعاتی مناسبی ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها می‌توانند با شرایط ساده‌تر به جذب سرمایه بپردازند و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌راحتی در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
5. بازار پایه نارنجی
   شرکت‌های فعال در بازار پایه نارنجی معمولاً دارای ریسک بالاتری هستند و اطلاعات مالی آن‌ها ممکن است کمتر شفاف باشد. این بازار برای شرکت‌هایی طراحی شده که هنوز نتوانسته‌اند به معیاری مشخص از شفافیت مالی دست یابند، اما به‌دنبال جذب سرمایه هستند. سرمایه‌گذاران در این بازار باید احتیاط بیشتری به خرج دهند.
6. بازار پایه قرمز
   بازار پایه قرمز شامل شرکت‌هایی است که دارای ریسک‌های بسیار بالا هستند و اطلاعات مالی آن‌ها به‌طور جدی ناقص یا غیرشفاف است. سرمایه‌گذاری در این بازار نیازمند دقت و آگاهی بالایی است، زیرا احتمال از دست دادن سرمایه در این بازار بیشتر است.
7. SME (شرکت‌های متوسط و کوچک)
   این بازار مختص شرکت‌های کوچک و متوسط است که به دنبال تأمین مالی برای پروژه‌های خود هستند. بازار SME به این شرکت‌ها کمک می‌کند تا با شرایط مناسب‌تری به سرمایه‌گذاران دسترسی پیدا کنند و از منابع مالی بهره‌مند شوند. این بازار می‌تواند به رشد و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط کمک کند.
8. بازار توافقی
   بازار توافقی به معاملاتی اشاره دارد که بین خریداران و فروشندگان به‌صورت توافقی انجام می‌شود. در این بازار، قیمت‌ها و شرایط معامله به‌صورت مستقیم و غیررسمی تعیین می‌شوند. این نوع بازار به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به‌سرعت و با شرایط دلخواه خود معاملات را انجام دهند.

انواع بازارهای بورس

بورس به‌عنوان یک بازار مالی سازمان‌یافته، شامل بخش‌های مختلفی است که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در اینجا به بررسی انواع بازارهای بورس می‌پردازیم:

1. بازار اصلی (Main Market)
   این بازار مختص شرکت‌های بزرگ و معتبر است که شرایط خاصی برای ورود به آن دارند. شرکت‌ها برای پذیرش در بازار اصلی باید استانداردهای مالی و مدیریتی بالایی را رعایت کنند. این بازار معمولاً شفاف‌ترین و معتبرترین بازار است و سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتری در آن سرمایه‌گذاری کنند.
2. بازار فرعی (Secondary Market)
   بازار فرعی برای شرکت‌هایی طراحی شده است که نمی‌توانند به بازار اصلی راه پیدا کنند، اما هنوز هم قابلیت جذب سرمایه را دارند. شرایط ورود به این بازار نسبت به بازار اصلی آسان‌تر است و شرکت‌های کوچک‌تر و نوپا می‌توانند در این بازار به فعالیت بپردازند.
3. بازار اوراق بهادار (Securities Market)
   این بازار شامل خرید و فروش انواع اوراق بهادار مانند سهام، اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید این اوراق، به تأمین مالی شرکت‌ها کمک کرده و در عین حال از بازدهی سرمایه‌گذاری خود بهره‌مند شوند.
4. بازار مشتقه (Derivatives Market)
   در این بازار، ابزارهای مالی مشتقه مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله، معامله می‌شوند. این ابزارها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که ریسک‌های مالی را مدیریت کنند و در عین حال بر اساس پیش‌بینی‌های خود از نوسانات قیمت‌ها سود ببرند.
5. بازار کالا (Commodity Market)
   این بازار به معامله کالاهای فیزیکی مانند طلا، نفت، زعفران و محصولات کشاورزی اختصاص دارد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید و فروش این کالاها، به‌ویژه در شرایط نوسانات قیمتی، به کسب سود بپردازند.
6. بازار بورس اوراق بهادار (Stock Exchange)
   این بازار به‌طور خاص برای خرید و فروش سهام و اوراق بهادار طراحی شده است. در این بازار، قیمت‌ها به‌صورت زنده و شفاف اعلام می‌شود و معاملات تحت نظارت سازمان‌های مربوطه انجام می‌شود.

بیشتر بدانید: در مورد صندوق چندکالایی نهال (زعفران) بیشتر بدانید

ریسک در بازار بورس کم‌تر است یا فرابورس؟ چرا؟

برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم ریسک در بازار بورس و فرابورس را باهم مقایسه می کنیم و تفاوتهای آنها را ذکر میکنیم. در ادامه به دلایل این تفاوت می‌پردازیم:

1. نظارت و شفافیت
   بورس: تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد. شرکت‌ها ملزم به رعایت استانداردهای بالای افشای اطلاعات و شفافیت مالی هستند. این نظارت به سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری می‌دهد و ریسک‌های اطلاعاتی را کاهش می‌دهد.
   فرابورس: در حالی که نظارت وجود دارد، اما ممکن است به اندازه بورس سخت‌گیرانه نباشد. شرکت‌ها در فرابورس ممکن است اطلاعات مالی کمتری ارائه دهند و این می‌تواند ریسک‌های اطلاعاتی را افزایش دهد.
2. نوع شرکت‌ها
   بورس: شامل شرکت‌های بزرگ و معتبر است که معمولاً دارای سابقه و عملکرد مالی مثبت هستند. این شرکت‌ها به دلیل اعتبار و ثبات، ریسک کمتری برای سرمایه‌گذاران دارند.
   فرابورس: شامل شرکت‌های کوچک‌تر و استارتاپ‌ها است که ممکن است هنوز به ثبات نرسیده باشند. این شرکت‌ها معمولاً ریسک بیشتری دارند، زیرا ممکن است در مراحل ابتدایی توسعه قرار داشته باشند و احتمال شکست آن‌ها بیشتر است.
3. نوسانات قیمت
   بورس: به دلیل وجود شرکت‌های بزرگ و معتبر، نوسانات قیمت در این بازار معمولاً کمتر است و سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کنند.
   فرابورس: نوسانات قیمت در این بازار ممکن است بیشتر باشد، زیرا شرکت‌های کوچک‌تر و کمتر شناخته‌شده معمولاً با تغییرات سریع‌تری در قیمت‌ها روبه‌رو می‌شوند. این نوسانات می‌تواند به خطرات بیشتری برای سرمایه‌گذاران منجر شود.
4. تنوع سرمایه‌گذاری
   بورس: به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در شرکت‌های با ریسک کمتر و پایدارتر سرمایه‌گذاری کنند. تنوع در بخش‌های مختلف اقتصادی نیز می‌تواند ریسک را کاهش دهد.
   فرابورس: در حالی که فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا وجود دارد، اما این سرمایه‌گذاری‌ها معمولاً با ریسک‌های بالاتری همراه است.

سوالات متداول

نتیجه‌گیری

بورس به‌عنوان یک بازار سازمان‌یافته و معتبر، با نظارت دقیق و شفافیت بالا، گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذارانی است که به دنبال ثبات و کاهش ریسک هستند. شرکت‌های بزرگ و معتبر در این بازار به سرمایه‌گذاران اطمینان بیشتری می‌دهند و فرصت‌های معقولی برای کسب سود فراهم می‌کنند.
از سوی دیگر، فرابورس به‌عنوان بازاری غیرمتمرکز و انعطاف‌پذیر، برای شرکت‌های کوچک‌تر و نوپا مناسب است. این بازار به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که در پروژه‌های با پتانسیل بالا سرمایه‌گذاری کنند، هرچند که این سرمایه‌گذاری‌ها با ریسک‌های بیشتری همراه است. سرمایه‌گذاران باید با در نظر گرفتن شرایط مالی خود، استراتژی‌های سرمایه‌گذاری و اهداف بلندمدت، تصمیم بگیرند که کدام بازار برای آن‌ها مناسب‌تر است. در هر دو بازار، آگاهی و تحقیق کافی می‌تواند به اتخاذ تصمیمات بهتری منجر شود و شانس موفقیت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.