منظور از صندوق سرمایه گذاری اهرمی چیست؟ صندوق اهرمی یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری است که می تواند ویژگی صندوق درآمد ثابت و همچنین صندوق سهامی را توامان داشته باشد. بنابراین یا شما را به سود بسیار کلانی می رساند و یا دچار ضرر مضاعف خواهید شد. ریسک سرمایه گذاری در این صندوق ها بالاست. بیایید باهم درباره چگونگی عملکرد صندوق های اهرمی بیشتر بدانیم. با ما در ادامه همراه باشید.
نحوه عملکرد صندوق اهرمی
صندوق های اهرمی بر اساس هر دو نوع روش معامله یعنی صدور و ابطال و مبتنی بر معامله ETF فعالیت می‌کنند. واحدهای مبتنی بر صدور و ابطال بدون ریسک هستند و مانند صندوق با درآمد ثابت عمل می کنند. اما واحدهای مبتنی بر ETF بر اساس کار صندوق های سهامی است. بنابراین بیشترین میزان دارایی و به طور کلی ماهیت صندوق اهرمی همچون صندوق سهامی است.
بالاترین درصد پرتفوی صندوق اهرمی به سهام شرکتهای بورسی و حق تقدم می رسد. به بیان واضح تر صندوق های اهرمی نوعی صندوق سهامی هستند که باید حداقل ۷۰ درصد از دارایی خود را در سهام و حق تقدم سهام شرکت های بورسی سرمایه گذاری کنند.
ساختار صندوق های اهرمی چگونه است؟
صندوق های اهرمی نسل جدید صندوق های سهامی هستند که بخش عمده ای از دارایی سرمایه گذاران را در سهام بورسی و حق تقدم این سهام تشکیل می دهند. تفاوت آن با دیگر صندوق ها پوشش دهی میزان ریسک است. همه افراد با ریسک پذیری بالا و پایین می توانند در این صندوق ها مشارکت کنند و به بازدهی برسند. ویژگی اساسی و منحصر به فرد صندوق های اهرمی وابستگی آنها به شرایط بازار است. بدین معنی که در شرایط رشد بازار سودآوری مضاعف خواهد بود و در شرایط افت و رکود بازار نیز کاهش ارزش بیشتر از سایر صندوق هاست. انعطاف پذیری صندوق های اهرمی در خرید و فروش واحدهای مختلف بالاست، به همین دلیل سود دهی آنها نیز متغیر است. افرادی که به دنبال سود تضمینی از صندوق اهرمی هستند می توانند واحدهای کم ریسک را بخرند و در سود حداقلی و حداکثری این صندوق ها شریک باشند.
کارکرد واحدهای صندوق اهرمی
واحدهای صندوق اهرمی از هر دو نوع واحدهای خرید و فروش تشکیل می شود به عبارتی واحدهای صندوق اهرمی شامل دو نوع است:
۱- واحدهای صدور و ابطال که بدون ریسک است
۲- واحدهای مبتنی بر معامله یا همان ETF که ریسک پذیر است.
همانطور که می‌دانید واحدهای ETF باید در بازار فرابورس معامله شوند و برای خرید و فروش و معامله میتوان با ورود به سامانه معاملاتی کارگزاری اقدام کرد.
واحدهای بدون ریسک صندوق اهرمی= واحد عادی
واحدهای دارای ریسک= واحد ممتاز
واحدهای عادی مناسب کسانی است که می‌خواهند سرمایه گذاری بدون ریسک داشته باشند. واحدهای عادی سود پرداختی مشخصی دارند. به طور کلی واحدهای ممتاز پشتوانه ای برای واحدهای عادی هستند. واحدهای ممتاز به دودسته تقسیم می شوند.
۱-واحد ممتاز عام
۲-واحد ممتاز خاص
واحدهای ممتاز عام قابلیت خرید و فروش را دارد، اما دارندگان این واحدها حق رای در مدیریت صندوق را ندارند. واحدهای ممتاز عام برای افراد ریسک پذیر مناسب است.
به طور کلی واحدهای ممتاز خاص شرایط و ضوابط خاصی دارند و مخصوص موسس صندوق است. این واحدها مقدار مشخصی برای بازدهی مثبت یا منفی ندارند. افرادی که توانایی تشخیص روند بازار را دارند و در بازار مالی بورس و اوراق بهادار حرفه ای هستند، بهتر است از این صندوق استفاده کنند.
واحدهای ممتاز به دو نوع واحد ممتاز عام و واحد ممتاز خاص تقسیم می شوند:
واحدهای ممتاز عام از نوع قابل معامله ETF هستند و به صورت آنلاین معامله می شوند. دارندگان این واحدها حق رای و مشارکت در مدیریت صندوق را ندارند.
در مقابل واحدهای ممتاز خاص قرار دارند که این واحدها قابلیت معامله آنلاین ندارند. دارندگان این واحدها در مجمع صندوق سرمایه گذاری حق رای دارند و مخصوص موسسان صندوق سرمایه گذاری هستند.
بازدهی صندوق های اهرمی به چه صورت است؟
گفتیم که صندوق های اهرمی به دو صورت عمل می کنند یا واحدهای عادی دارند یا واحدهای ممتاز. افرادی که واحدهای عادی در صندوق اهرمی خریداری کرده اند، طبق قرارداد از حداقل و حداکثر سود مشخص شده بهره می برند. به عنوان مثال برای واحدهای عادی سود حداقلی ۱۵درصد و سود حداکثری ۲۰ درصد تعیین می شود. در این شرایط، عملکرد صندوق هرچه که باشد سرمایه گذار طبق همین میزان سود دریافت می کند. اگر بازدهی کمتر از ۱۵ درصد(مثلا ۱۳ درصد) باشد، سرمایه گذار باز هم ۱۵ درصد را دریافت می‌کند. اگر سود دهی بیشتر باشد حداکثر سود را دریافت می کند. اختلاف میزان سود از سرمایه گذاران واحدهای ممتاز دریافت می شود.
اما بازدهی صندوق های اهرمی در واحدهای ممتاز حداقل و حداکثر ندارد. بنابراین هر میزان سودی که از فعالیت صندوق به دست بیاید، به سرمایه گذار پرداخت می شود. اینجاست که تفاوت ریسک سرمایه گذاری در واحدهای مختلف کاملا واضح و روشن است.
با توجه به نکات گفته شده میتوان اینطور عنوان کرد که سود حاصل از فعالیت صندوق های اهرمی به این ترتیب است:
سود کمتر از کف تعیین شده: در این شرایط دارندگان واحدهای عادی همان میزان سود کف را دریافت می کنند، کسری این بودجه را دارندگان واحدهای ممتاز پرداخت می کنند
سود بیشتر از سقف تعیین شده: در این شرایط دارندگان واحدهای عادی همان حداکثر سود تعیین شده را دریافت می کنند نه بیشتر!
سود مابین حداقل و حداکثر سود تعیین شده : در این شرایط واحدهای عادی و ممتاز مثل هم سود می کنند و بازدهی یکسانی خواهند داشت.
نکته قابل توجه: برعکس بسیاری از صندوق های دیگر مثل صندوق جسورانه که نیاز به سرمایه گذاری بلند مدت دارند، صندوق های اهرمی برای سرمایه گذاری بلند مدت مناسب نیستند. هرچند که در شرایط صعودی بازار این صندوق ها سود دهی بالایی دارند اما در شرایط نزولی منجر به ضرر مضاعف خواهند شد. بنابراین نکات گفته شده این نحوه سرمایه گذاری تنها برای افراد حرفه ای که شناخت کافی از بازار بورس و اوراق بهادار دارند مناسب است.
مزایای صندوق های اهرمی چیست؟
هر صندوقی مزایا و معایب خاص خود را دارد که با توجه به عملکرد صندوق مشخص می شود. صندوق اهرمی نیز نسبت به دیگر صندوق ها مزایای خاص خود را دارد.
- مناسب افراد ریسک پذیر و ریسک گزیر است. در صندوق های اهرمی همه افراد با هر میزان ریسک پذیری، می توانند سرمایه گذاری کنند و به هم افزایی جذب سرمایه در بورس کمک شود.
- احتمال افزایش بازدهی. در این صندوق ها واحدهای عادی سود متعارف خود را دریافت می‌کنند و دارندگان واحدهای ممتاز نیز ممکن است سود چند برابری را تجربه کنند.
- محاسبه سود به صورت روزانه است. خالص ارزش دارایی ها به صورت روزشمار محاسبه شده و سود حاصل از سرمایه گذاری واحدهای عادی و ممتاز به طور جداگانه اعلام می‌شود.
- وجود واحدهای سرمایه گذاری پرریسک و کم ریسک به طور همزمان در صندوق های اهرمی. این ویژگی سبب شده دو روش معامله صدور و ابطال و قابل معامله ETF در این صندوق ها اجرا شود. همه افراد با هر میزان ریسک پذیری می توانند در صندوق اهرمی سرمایه گذاری کنند.
معایب صندوق های اهرمی چیست؟
طبق قوانین مصوب برای صندوق های اهرمی بازارگردان تعبیه نشده است. بنابراین عرضه و تقاضا ست که شرایط و وضعیت بازدهی صندوق را مشخص می کند. به همین دلیل در خصوص نقدشوندگی بازار در شرایط نزولی این صندوق ها ممکن است با چالش مواجه باشند.
مجوز ثبت و فعالیت صندوق های اهرمی
صندوق اهرمی با پذیره نویسی در واحدهای ممتاز مجوز فعالیت را دریافت می‌کنند. ارزش حداقلی این واحدها باید ۵۰۰ میلیارد ریال باشد. پس از دریافت مجوز واحدهای عادی صندوق قابل ارائه و صادر شدن خواهند بود. واحدهای عادی حداکثر می تواند دو برابر ارزش واحدهای ممتاز صندوق باشد.
سوالات متداول در مورد صندوق های اهرمی
جمع بندی
در صندوق‌های اهرمی واحدهای متفاوتی وجود دارد که هم نیاز افراد ریسک پذیر را برطرف می‌کند و هم برای افراد ریسک گریز مناسب است. افرادی که در این صندوق ها مشارکت می‌کنند؛ می‌توانند با اعتباری که دریافت می‌کنند با مبلغ بیش از سرمایه خود سرمایه گذاری می کنند. صندوق های اهرمی که به نوعی نسل جدید صندوق های سهامی به حساب می آیند، می توانند تسهیلات بانکی دریافت کنند و با مبلغی بیش از سرمایه سرمایه گذاران اقدام به خرید و فروش واحدها و ایجاد پرتفوی سرمایه گذاری کنند. در این شرایط همانطور که از نام این صندوق مشخص است سود دهی به صورت اهرم است. ممکن است در شرایط خوب بازار و با تحلیل مناسب فرد، سرمایه گذار با سود چندین برابری مواجه شود و در صورت افت بازار نیز سرمایه گذار زیان بیشتری خواهد دید.
وجود واحدهای عادی و ممتاز امکان سرمایه گذاری برای همه افراد را فراهم کرده است، اما با توجه به ماهیت عملکرد این صندوق ها بهتر است به صورت کوتاه و موقتی در صندوق های اهرمی سرمایه گذاری کرد. نگاه بلند مدت به این بازار برای سرمایه گذار نمی‌تواند جالب باشد.