توانایی و مهارت در فهم و درک مفاهیم مالی و به کارگیری آنها جهت اتخاذ تصمیمات آگاهانه در مدیریت و بهره‌برداری صحیح از منابع مالی، به عنوان سواد مالی شناخته می‌شود. این دانش و مهارت، فرد را قادر می‌سازد تا با شناخت کامل از موضوعات مرتبط با حوزه مالی، نسبت به اداره و تخصیص بهینه این سرمایه اقدام نماید. مهارت‌هایی مانند بودجه‌بندی، مدیریت استفاده از کارت‌های اعتباری، پرداخت بدهی‌ها و سرمایه‌گذاری برای آینده مواردی از سواد مالی است. متأسفانه، آموزش سواد مالی در مدارس معمول نیست. بنابراین، افراد باید به صورت خودآموز یا با کمک افراد باتجربه، این مهارت‌ها را کسب کنند. این مسیر یادگیری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و با پیچ و خم‌های غیرمنتظره همراه باشد.
سواد مالی یعنی چه و اهمیت آن چیست؟
تعاریف متعددی برای سواد مالی ارائه شده است که ممکن است ابتدا کمی پیچیده به نظر برسند. اما با اندکی تلاش و انتخاب منابع مناسب، می‌توانید دانش خوبی در این زمینه کسب کرده و به موفقیت‌های مالی بیشتری دست یابید. به طور کلی، سواد مالی به معنای توانایی درک مباحث مالی، بودجه‌بندی و سرمایه‌گذاری است. همچنین شامل برنامه‌ریزی برای دوران بازنشستگی و دستیابی به امنیت مالی نیز می‌شود.
امروزه، اقتصاد دیگر به سادگی گذشته نیست و مسائل مالی پیچیده‌تر شده‌اند. مفاهیمی مانند خرید اعتباری، سرمایه‌گذاری، انواع وام‌ها و بیمه‌های درمانی جزئی از زندگی انسان مدرن شده‌اند. برای اتخاذ تصمیمات درست در امور مالی، درک صحیح این موضوعات ضروری است.
با تلاش و استفاده از منابع معتبر، می‌توانید مهارت‌های سواد مالی خود را تقویت و به ثبات و موفقیت مالی بیشتری دست یابید.
در شرایط اقتصادی پرنوسان کنونی که هزینه‌ها روزانه تغییر می‌کند، داشتن سواد مالی بسیار حائز اهمیت است. این دانش مالی این امکان را می‌دهد که فرد بتواند برای ماه‌ها و سال‌ها پیش‌بینی‌های مالی انجام داده و با آرامش بیشتری به مدیریت امور مالی بپردازد.
عدم داشتن سواد مالی و عدم تقویت آن می‌تواند اثرات منفی بر بعد مالی زندگی افراد داشته باشد. به‌طور مثال، ممکن است به خاطر تصمیمات اشتباه در مدیریت و سرمایه‌گذاری، مبالغ زیادی از دست رفته باشد.
بنابراین، کسب و تقویت سواد مالی به‌عنوان یک مهارت کاربردی در زندگی، می‌تواند فرد را در مدیریت بهتر امور مالی و دستیابی به وضعیت مالی مطلوب یاری دهد.
بیشتر بخوانید: دانش مالی رفتاری یا behavioral finance چیست؟
مزایای سواد مالی چیست؟
سواد مالی دارای مزایای مهمی است که به شرح زیر است:
مدیریت بهتر مالی
سواد مالی به افراد کمک می‌کند تا بودجه بندی، پس‌انداز و هزینه‌کرد خود را به شکل مؤثرتری مدیریت کنند. این امر به آنها امکان می‌دهد تا از پس هزینه‌های روزمره برآیند و پول کافی برای نیازهای آینده خود داشته باشند.
کاهش بدهی
افراد با سواد مالی بهتر می‌توانند از تله‌های بدهی پرهیز کرده و قادر به مدیریت بهتر وام‌ها و اعتبارات خود باشند. به این ترتیب این امر به آنها کمک می‌کند تا بدهی‌های خود را کاهش داده و امنیت مالی بیشتری کسب کنند.
برنامه‌ریزی برای دوران بازنشستگی
سواد مالی به افراد امکان می‌دهد تا با داشتن درک صحیح از مفاهیم مالی، برای دوران بازنشستگی خود برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند و از زندگی پس از بازنشستگی اطمینان خاطر داشته باشند.
دستیابی به اهداف مالی
افراد با سواد مالی قادر خواهند بود که اهداف مالی خود را به طور موفقیت‌آمیزتری دنبال کنند، خواه آن اهداف کوتاه‌مدت مانند پس‌انداز برای سفر یا بلندمدت مانند خرید خانه باشد.
کاهش استرس مالی
سواد مالی می‌تواند به کاهش اضطراب و نگرانی‌های مالی افراد کمک کند. زیرا آنها می‌توانند تصمیمات مالی آگاهانه‌تری اتخاذ کنند و احساس امنیت بیشتری داشته باشند.
تصمیم‌گیری آگاهانه تر
سواد مالی به افراد امکان می‌دهد تا در زمینه‌های مالی مانند سرمایه‌گذاری، وام گرفتن، خرید بیمه و غیره تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند. این امر به آنها کمک می‌کند تا از دام تصمیمات ناآگاهانه که ممکن است آنها را به مشکلات مالی بکشاند، دوری کنند.
بیشتر بخوانید: صندوق سرمایه گذاری چیست؟
محافظت در برابر کلاهبرداری
افراد با سواد مالی قادر خواهند بود تا شناسایی و پیشگیری از انواع کلاهبرداری‌های مالی را بهتر انجام دهند. این امر به آنها کمک می‌کند تا از خسارات مالی احتمالی ناشی از این کلاهبرداری‌ها محافظت شوند.
سازگاری بهتر با تغییرات اقتصادی: در دنیای امروز که تغییرات اقتصادی سریع و متنوع هستند، سواد مالی به افراد کمک می‌کند تا در برابر این تغییرات پذیرش و انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشند و بتوانند تصمیمات مناسب‌تری بگیرند.
افزایش فرصت‌های شغلی
داشتن سواد مالی می‌تواند به افزایش فرصت‌های شغلی و شانس پیشرفت در حرفه منجر شود، به‌ویژه در مشاغلی که مدیریت مالی بخش مهمی از آنها است.
حفظ استقلال مالی
سواد مالی به افراد کمک می‌کند تا استقلال و خودکفایی مالی خود را حفظ کنند و وابستگی مالی به دیگران را کاهش دهند. این امر به آنها احساس آرامش و امنیت بیشتری می‌بخشد.
در مجموع، سواد مالی نقشی کلیدی در بهبود وضعیت مالی و زندگی افراد ایفا می‌کند. هر چه افراد دانش و مهارت‌های مالی بیشتری داشته باشند، می‌توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند و از آینده مالی امن‌تری برخوردار شوند.
سواد مالی خود را از چه راهی افزایش دهیم؟
آموزش سواد مالی باید از همان دوران کودکی آغاز شود. کسانی که در این زمینه آموزش دیده‌اند، در بزرگسالی موفق‌تر خواهند بود. تحقیقات نشان داده فرزندان والدینی که در مدیریت امور مالی خانواده موفق‌تر بوده‌اند، هوش مالی بالاتری دارند. پس بهتر است کودکان را با مفاهیمی مثل ارزش پول، پس‌انداز، انتخاب و خرید آگاهانه، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی مالی آشنا کنید. برای افزایش سواد مالی خود می‌توانید کتاب‌های مرتبط مثل “ثروتمندترین مرد بابل” را مطالعه کنید. اگر وقت کافی برای مطالعه ندارید، می‌توانید از پادکست‌های مالی و شرکت در دوره‌های آموزشی استفاده کنید تا بینش خود نسبت به بازارهای مالی را گسترش دهید.
همچنین لازم است هزینه‌ها و درآمد ماهانه خود را به دقت ثبت و پیگیری کنید تا بتوانید تصمیمات مالی درستی بگیرید. ابزارهای متعددی برای بودجه‌بندی و ثبت هزینه‌های شخصی وجود دارد که مدیریت مالی خانواده را آسان‌تر و دقیق‌تر می‌کند.
سواد مالی و نقش آن در عملکرد مدیران و کسب‌وکارها
براساس آمارها، ۷۶ درصد از جمعیت ایران افراد ۱۵ ساله و بالاتر هستند، اما فقط ۲۰ درصد از آنها سواد مالی مناسبی داشته و دارایی‌های خود را به خوبی مدیریت می‌کنند. به عبارت دیگر، حدود ۵۳ میلیون نفر از جمعیت بزرگ‌سال کشور از سواد مالی کافی برخوردار نیستند. این افراد شامل صاحبان کسب‌وکارها، مدیران شرکت‌ها و غیره هستند که در حال انجام فعالیت‌های مالی بدون داشتن دانش لازم می‌باشند.
سواد مالی نقش بسیار مهمی در شرکت‌ها ایفا می‌کند. دو عامل مهم در ایجاد بحران‌های مالی عبارتند از:
نقش و تاثیر محیط کلان و نیروهای اقتصادی، طبیعی، تکنولوژیکی، سیاسی و فرهنگی که خارج از کنترل هستند و تنها با شناخت و مدیریت آنها می‌توان بحران‌های مالی را کاهش داد.
نداشتن سواد مالی و موفقیت شغلی، زیرا نبود دانش مالی در مدیران باعث ایجاد بحران‌های مالی در شرکت‌ها و کسب‌وکارها می‌شود.
وجود یک مدیر یا مشاوره مالی خوب می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا صورت‌های مالی را درک و تفسیر کرده، دارایی‌ها را بودجه‌بندی و هزینه‌ها را مدیریت نمایند. به این ترتیب مدیران به اهداف مالی خود در کمترین زمان ممکن دست خواهند یافت و از بحران‌ها نجات خواهند یافت.
مدیرانی که از آگاهی مالی برخوردارند، خواه این آگاهی را خودشان دارا باشند یا از مشاوران مالی خبره کمک بگیرند، کمتر در معرض آسیب عوامل محیطی قرار می‌گیرند و ثبات بیشتری در کارشان دارند. این امر به این دلیل است که آنها تصمیمات هوشمندانه‌تری درخصوص سرمایه‌گذاری‌های خود اتخاذ می‌کنند.
بارها شاهد بوده‌ایم که فروشگاه‌های بزرگ پس از مدتی با ضرر‌های سنگین تعطیل می‌شوند و دوباره در نقطه دیگری ایجاد نمی‌گردند. همچنین شاهد راه‌اندازی شرکت‌ها و کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ با تبلیغات چشمگیر هستیم که پس از چندی، تعطیل می‌شوند. یکی از عوامل کلیدی شکست این کسب‌وکارها، فقدان سواد مالی کافی در میان مدیران است. زیرا بدون داشتن دانش مالی لازم، عدم سرمایه‌گذاری بهتر از سرمایه‌گذاری‌های اشتباه است.
جمع بندی
سواد مالی به توانایی درک و استفاده مؤثر از مفاهیم مالی اشاره دارد. که شامل مهارت‌هایی مانند برنامه‌ریزی مالی، مدیریت بودجه، پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و همچنین آگاهی از حقوق و مسئولیت‌های مالی است. داشتن سواد مالی به افراد کمک می‌کند تا بتوانند تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد مسائل مالی خود اتخاذ کنند و از مدیریت صحیح درآمد، هزینه و سرمایه‌گذاری خود اطمینان حاصل نمایند. در نتیجه، سواد مالی نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت مالی افراد و خانواده‌ها و همچنین ثبات اقتصادی جوامع ایفا می‌کند.
