نگاهی به کارنامه سازمان خصوصی‌سازی
نشان می‌دهد از ابتدای امسال تاکنون که حدود ۸ ماه از سال می‌گذرد تنها ۱۳ میلیارد
ریال سهم و اموال دولتی توسط این سازمان واگذار شده که ضعیف‌ترین کارنامه این سازمان
از زمان تاسیس در سال ۱۳۸۰ تاکنون است. این گزارش می‌افزاید: ۱۳ میلیارد ریال سهم و اموال
دولتی واگذار شده از ابتدای امسال، در فرابورس و به صورت تدریجی بوده است. همچنین
این میزان سهام واگذار شده در این مدت مربوط به شرکت‌های گروه یک واگذاری‌ها است.
گفتنی است، در حالی که طبق
اصل ۴۴ قانون اساسی، سال ۹۳ آخرین مهلت قانونی برای واگذاری شرکت‌های دولتی تعیین شده
بود، اما واگذاری‌های دولت در این مدت به سرانجام نرسید و با تصویب نمایندگان مجلس
این مهلت به مدت یک سال اضافه شد؛ و این مهلت بعدها در سالهای ۹۴، ۹۵، ۹۶، ۹۷ و
۹۸ نیز تمدید گردید. بر این اساس با توجه به اینکه واگذاری سهام شرکت‌های
دولتی دارای فرآیندهایی همچون قیمت‌گذاری و دریافت مصوبه هیات واگذاری است، به نظر
می‌رسد تا پایان امسال نیز اتفاقی در زمینه واگذاری‌ها در کشور نیفتد و کمامان دادن
وقت اضافه به سازمان خصوصی‌سازی برای پایان واگذاری‌ها در سالهای پیش‌رو نیز ادامه
داشته باشد.
نمایندگان در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، ۲۱ آبان
ماه) مجلس شورای اسلامی با کلیات “طرح الحاق یک تبصره به ماده (۵) قانون اجرای
سیاستهای کلی اصل (۴۴) قانون اساسی” با ۱۳۲ رأی موافق، ۱۷ رأی مخالف و ۳ رأی
ممتنع از مجموع ۱۹۳ نماینده حاضر در جلسه موافقت کردند. براساس این طرح “مهلت
۵سالهای برای واگذاری سهام بانک رفاه در نظر گرفته شده است.”
بنابراین گزارش متن طرح الحاق یک تبصره به ماده
(۵) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل (۴۴) قانون اساسی به‌شرح زیر است:
ماده واحده ــ متن زیر به‌عنوان تبصره (۵) به ماده
(۵) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی مصوب ۱۳۸۷/۳/۲۵ با
اصلاحات بعدی آن و الحاقات بعدی آن الحاق می‌شود:
تبصره ۵ ــ سازمان تأمین اجتماعی با تعریف مالک
واحد موضوع تبصره (۱) این ماده به‌عنوان سهامدار بانک رفاه کارگران، با رعایت شروط
ذیل تا پنج سال بعد از تصویب این تبصره از شمول حکم این ماده مستثنی خواهد بود؛ در
صورتی که هر یک از شروط ذیل نقض شود، بانک رفاه کارگران مشمول حکم این ماده و تبصره
(۲) آن خواهد شد و وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است ظرف مدت یک سال سهام مازاد
بر سی‌وسه درصد (۳۳) سازمان تأمین اجتماعی در بانک رفاه را از طریق بورس اوراق بهادار
یا خارج از بورس اوراق بهادار در چهارچوب قوانین و مقررات به‌فروش رسانده و وجوه حاصل
از فروش سهام مازاد را پس از کسر هزینه‌های مربوط به سازمان تأمین اجتماعی مسترد نماید:
الف ــ انتشار عمومی آخرین صورتهای مالی سالانه
تلفیقی حسابرسی‌شده سازمان تأمین اجتماعی تا شش ماه پس از لازم الاجراء شدن این تبصره
و برای سالهای بعد تا پایان تیرماه سال بعد
ب ــ رعایت سقف رشد سالانه مانده بدهیهای سازمان
تأمین اجتماعی با تعریف مالک واحد موضوع تبصره (۱) به بانک رفاه کارگران در سطح حداکثر
۱۰درصد علاوه بر رعایت سایر مقررات بانک مرکزی
ج ــ تأمین شرایط پذیرش بانک رفاه کارگران در بورس
اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران تا حداکثر دو سال پس از لازم الاجراء شدن این
قانون
د ــ واگذاری ۳۳ درصد از سهام بانک رفاه کارگران
و درخواست پذیرش در بورس اوراق بهادار یا فرابورس در سالهای سوم و چهارم و ۳۴درصد از
سهام این بانک تا حداکثر پنج سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون.
بر اساس جدیدترین آمارهای شرکت سپرده گذاری مرکزی
اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، ارزش صندوق‌های قابل معامله در پایان مهرماه ۹۸
به رقم ۱۸۴هزار و ۲۳۸ میلیارد ریال رسید. هم اکنون
۳۹ صندوق قابل معامله در بازار سرمایه ایران فعال هستند که صندوق سرمایه گذاری آرمان
پرند مپنا با ۴۴ هزار و۵۳۹ میلیارد ریال بزرگترین صندوق ETF است.
صندوق سرمایه گذاری پارند پایدار سپهر با ۲۰ هزار
و۱۸۸ میلیارد ریال،امین یکم فردا با ۱۵ هزار و۲۵۰میلیارد ریال، کمند با ۱۵هزار و
۱۶۰ میلیارد ریال، اعتماد آفرین پارسیان با ۱۳ هزار و۴۴۰ میلیارد ریال، آرمان آتی کوثر
با ۱۰هزار و ۴۷۴ میلیارد ریال، به ترتیب در رتبه‌های دوم تا ششم بزرگترین صندوق‌های ETF بازار سرمایه قرار دارند. همچنین
صندوق‌های سرمایه گذاری کیان، پاداش سهامداری توسعه یکم و توسعه اندوخته آینده در مکان‌های
هفتم تا دهم جدول بزرگترین صندوق‌های ETF
ایستاده اند.
شاخص بورس در حالی در جریان معاملات بازار سرمایه
با افزایش ۵۲۵ واحدی به کار خود پایان داد که تعداد ۲ میلیارد و ۶۶۴ میلیون سهم و
حق‌تقدم به ارزش ۱۲۰۷ میلیارد تومان در ۳۴۹ هزار نوبت مورد دادوستد قرار گرفت. بر این اساس سهامداران شرکت‌های حفاری
شمال، شیشه و گاز، درخشان تهران، حمل‌ونقل توکا و لیزینگ ایران بیشتر رشد قیمت را
در بورس اوراق بهادار تجربه کردند و در مقابل سهامداران شرکت‌های لامیران، کاشی
الوند، پارس دارو، بیمه البرز و پارس مینو نیز بیشترین کاهش را در سبد سهام خود
داشتند.
در بازارهای فرابورس ایران هم با معامله ۱۱۰۲ میلیون
ورقه به ارزش ۵۷۵۰ میلیارد تومان در ۲۴۹ هزار نوبت، آیفکس ۹.۵ واحد رشد کرد و در
ارتفاع ۳۸۹۴ واحد قرار گرفت. در این بازار نیز امروز سهامداران شرکت‌های آتیه داده پرداز، کشت و
صنعت دشت خرمدره، قند شیروان قوچان و بجنورد، توسعه خدمات دریایی و بندری سینا و
داروسازی آوه سینا بیشترین رشد قیمت را داشتند و شرکت‌های صنایع غذایی مینو شرق،
قاسم ایران، شهرسازی و خانه‌سازی باغمیشه، صنایع ماشین‌های اداری ایران و صنعتی و
معدنی شمال شرق شاهرود شاهد هم بیشترین کاهش قیمت را تجربه کردند.
بر اساس گزارش یک شوری کمیسیون ویژه حمایت از
تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل چهل و چهارم قانون اساسی، لایحه ساماندهی سهام
عدالت در کمیسیون ویژه اصل ۴۴ تصویب‌شده و برای تصمیم‌گیری در صحن مجلس به هیات رئیسه
تقدیم شده است. بر اساس این
گزارش در اجرای سیاست گسترش مالکیت عموم مردم به‌منظور تأمین عدالت اجتماعی و
بهبود درآمد خانوار و تشویق اقشار مردم به پس‌انداز سرمایه‌گذاری، دولت موظف است
۴۰ درصد سهام شرکت‌های قابل‌واگذاری مشمول گروه‌های یک و دو ماده ۲ قانون اجرای سیاستهای
کلی اصل ۴۴ را به سهام عدالت اختصاص دهد.
دولت همچنین موظف خواهد شد مدیریت سهام عدالت
متعلق به اعضای هر خانوار را به سرپرست آن خانوار واگذار کند. بر اساس تبصره ۲ مصوبه ویژه کمیسیون اصل ۴۴ سرپرست خانوار می‌تواند به‌جای
تکمیل فرم مخصوص دریافت سهام، فرم انتقال سهام به صندوق سرمایه‌گذاری معامله پذیر
موسوم به ETF سهام عدالت را تکمیل کند. همچنین در ماده ۷ این مصوبه آمده است؛ اداره صندوق سرمایه‌گذاری معامله
پذیر ETF سهام عدالت توسط هیات مدیره‌ای خواهد بود که به‌وسیله اعضای هیات امنا
انتخاب می‌شود و اشخاص حقیقی یا حقوقی که اصالتاً یا وکالتا حداقل یک درصد از
واحدهای صندوق را در اختیار داشته باشند، از حق رأی در جلسات هیات امنا برخوردار
خواهند شد.
در ماده ۱۰ این مصوبه شورای عالی اجرای سیاستهای
کلی اصل ۴۴ قانون اساسی مجاز شده حداقل ۲ سال پس از اجرای کامل احکام مذکور این
قانون و به تشخیص دو سوم اعضای شورا، فروش سهام و اوراق بهادار موجود در سبد
خانوار را به‌صورت تدریجی و در بازه زمانی حداقل سه‌ساله آزاد کند. همچنین بر اساس
ماده ۱۲ مصوبه مجلس، شرکت‌های تعاونی شهرستانی سهام عدالت، شرکت‌های سرمایه‌گذاری
استانی سهام عدالت و کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت با ابلاغ این قانون
منحل می‌شوند.
بر اساس ماده ۱۴ مصوبه کمیسیون اصل ۴۴ مجلس
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مکلف است پاره سهم‌هایی که در
اثر انتقال سهام شرکت‌های قابل‌واگذاری به مشمولان ایجاد می‌شود را با در نظر
گرفتن شرایط بازار سرمایه به‌صورت تدریجی به فروش رسانده و به همراه سود تقسیمی به‌حساب
هر یک از مشمولان واگذار کند. همچنین بر اساس تبصره ۱ ماده ۱۵ مصوبه کمیسیون ویژه اصل ۴۴ وجوه نقد،
اوراق بهادار و دارایی‌های مالی متعلق به مشتریان (کارگزاران، بازار گردانان و سبد
گردان‌ها) که در حساب‌های متعلق به نهادهای مذکور در مراجع مختلف به نام آن‌ها ثبت
و نگهداری می‌شود، در قبال تعهدات آن‌ها قابل توقیف نبوده و در صورت توقیف حساب‌ها
و دارایی نهادهای مذکور، وجوه نقد، اوراق بهادار و دارایی‌های مشتریان به تقاضای
هر مشتری به آنان مسترد و یا به نهاد مالی دیگر منتقل می‌شود.
همچنین طبق ماده ۱۷ مصوبه کمیسیون ویژه اصل ۴۴،
نام سازمان خصوصی‌سازی موضوع ماده ۲۷ قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی
به (سازمان خصوصی‌سازی و مرکز ملی پایش و بهبود محیط کسب‌وکار) تغییر می‌یابد. این
سازمان موظف است علاوه بر اقدامات مرتبط با واگذاری‌ها در چارچوب قانون یادشده
نسبت به پایش و بهبود محیط کسب‌وکار نیز اقدام نماید.
محمدحسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در
برنامه پایش در خصوص ورود سرمایه‌های خرد مردم به بورس تصریح کرد: بازار سرمایه ما
کوچک است. البته در حال حاضر پول جدیدی به بورس نیامده است. همه بازارهای موازی
بورس چند برابر شده اما بازار بورس همانند آن‌ها رشدی نداشته است. اگر به دلاری
محاسبه کنیم، هنوز بازار بورس به ارزش سال ۹۱ خود نرسیده است. پس بازار بورس حباب
ندارد. وی ادامه داد:
حضور مردم در بازار بورس امری مبارک است. ضریب نفوذ بازار سرمایه بالا رفته است.
حضور در بازار بورس باعث کمک به شفافیت و رونق تولید است.
حسن نژاد گفت: بازارهای بورس دنیا حد نوسان
ندارد. به‌عنوان‌مثال بازار بورس دانمارک که حد نوسان ۳ درصدی دارد، تورم کشورش ۱
درصد است. در این صورت بازار بورس ایران نیز باید نوسان ۱۲۰ درصدی داشته باشد. بر
طبق آمار بانک مرکزی در حال حاضر تورم ۴۰ درصد است؛ اما مسئولان بر اساس منافع گاهی
اوقات تورم نقطه‌به‌نقطه را اعلام می‌کنند که عدد کمتری است. این نماینده مجلس افزود: بازار سرمایه یک بازار تخصصی است. در دنیا
افراد مستقیم وارد بورس نمی‌شوند و صندوق‌هایی اقدام به سبد گردانی با سرمایه‌های
مردم می‌کنند. بورس بازاری پر ریسک است و ممکن است بازدهی بالا یا پایین داشته
باشد.
این مقام مسئول ادامه داد: بورس جای سرمایه
مازاد است. قرار نیست همیشه بازار بورس مثبت باشد. البته در بازار پایه حق با مردم
است. البته بازار پایه حجم کمی در بازار بورس و فرابورس دارد. در بازار پایه بی‌تدبیری
در اعمال قوانین اتفاق افتاد. حسن نژاد تأکید کرد: در چند ماه اخیر بازار بورس رشد خوبی داشته است
و نمی‌توان منفی‌های اخیر را جزو ریزش حساب کرد و آن‌هم جزئی از بازار است. ما به‌عنوان
مجلس به بازار پایه ورود کردیم اما نمی‌توانیم در مثبت یا منفی بورس دخالت کنیم. وی گفت: ما در ریزش بازار پایه ۴۰۰ کد
را بررسی کردیم. در این قضیه هیچ رانت اطلاعاتی وجود نداشت. قوانین بازار پایه اصلاح‌شده
است و فقط مشکل حد نوسان دارد.
این نماینده مجلس ادامه داد: افزایش ساعت کار
بازار بورس هیچ تأثیری در بازار بورس ندارد. بازار بورس در حال حاضر حباب ندارد و
هر بالا رفتنی حباب نیست. در سال ۹۲ ارزش بازار ۱۵۰ میلیارد دلار بود ولی در حال
حاضر ارزش بازار ۱۱۵ میلیارد دلار است. پس بااین‌همه رشد قیمت‌ها بازار بورس هنوز
جای رشد زیادی دارد. پس در این بازار نمی‌توان گفت حبابی وجود دارد. وی در پایان تصریح کرد: بازار بورس ما
در مقایسه با کشورهای همسایه موفق‌تر است اما در مقایسه با کشورهای پیشرفته عقب‌مانده
هستیم. بازار بورس بازار پراسترسی است؛ اما هنوز جای رشد زیادی دارد؛ اما سخت نیز
هست. بورس نسبت به بازارهای دیگر بازار موفقی است اما در ورود به آن‌همه جوانب را
باید رعایت کرد.
