صندوق سرمایه گذاری خصوصی (Private Equity – PE) ) یک نوع صندوق سرمایه گذاری است که به جای سرمایه گذاری در بازارهای عمومی مانند بورس اوراق بهادار، در شرکتهای خصوصی سرمایه گذاری میکند. در ادامه به ریسک های ناشی از اینگونه صسرمایه گذاریو بازدهی که فراهم می آورند اشاره خواهیم کرد.
شرایط ویژگی های صندوق های خصوصی
صندوقهای PE به جای سرمایه گذاری در بازارهای عمومی، سرمایه خود را در شرکتهای خصوصی با پتانسیل رشد بالا سرمایه گذاری میکنند. همچنین صندوقهای PE معمولا از اهرم مالی (بدهی) برای تأمین مالی سرمایه گذاری ها استفاده میکنند که باعث افزایش بازده سرمایه گذاریهای آنها میشود. سرمایه گذاری های صندوقهای PE معمولا بلندمدت (۵ تا ۷ سال) هستند تا فرصت رشد و بهبود شرکتها فراهم شود. صندوقهای PE معمولا در مدیریت شرکتهای هدف خود مشارکت فعال دارند تا آنها را رشد و توسعه دهند. به دلیل ماهیت خصوصی این صندوقها، امکان سرمایه گذاری در آنها معمولا محدود به سرمایه گذاران خاص و نهادی است.
این ویژگیها باعث میشود صندوقهای PE بتوانند بازدهی بالاتری نسبت به سرمایه گذاری در بازارهای عمومی به دست آورند، اگرچه ریسک آنها نیز به مراتب بالاتر است.
ما چگونه میتوانیم از صندوقهای سرمایه گذاری خصوصی در ایران استفاده کنیم؟
در ایران نیز امکان استفاده از صندوقهای سرمایه گذاری خصوصی (PE) وجود دارد، اگرچه این بازار هنوز در مراحل اولیه توسعه خود قرار دارد. برخی از راههایی که سرمایه گذاران ایرانی میتوانند از صندوقهای PE استفاده کنند عبارتند از:
سرمایه گذاری در صندوقهای PE داخلی: در چند سال اخیر برخی صندوقهای PE داخلی در ایران تأسیس شده اند که سرمایه گذاران ایرانی میتوانند در آنها مشارکت کنند. این گزینه برای سرمایه گذاران کوچکتر نیز قابل دسترس است.
سرمایه گذاری در صندوق های PE بین المللی: برخی صندوقهای بزرگ PE بین المللی امکان سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خارجی از جمله ایرانیان را فراهم میکنند. این گزینه برای سرمایه گذاران با تجربه و دارای سرمایه کافی مناسب است.
سرمایه گذاری مستقیم در شرکتهای خصوصی: سرمایه گذاران میتوانند مستقیماً در شرکتهای خصوصی ایرانی با پتانسیل رشد بالا سرمایه گذاری کنند. این گزینه مناسب سرمایه گذاران حرفه ای است.
در هر صورت، سرمایه گذاری در صندوقهای PE به دلیل ریسک بالا و پیچیدگی آنها نیازمند تخصص و تجربه کافی است. سرمایه گذاران ایرانی باید با مشورت متخصصان این حوزه وارد این بازار شوند. و اصطلاحا بیگدار به آب زنند. بررسی شرایط و وضعیت نهادهایی که می خواهید روی آنها سرمایه گذاری کنید بسیار مهم است.
مزیت ها و معایب صندوق های خصوصی در چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری خصوصی Private Equity – PE) ) دارای مزایا و معایبی هستند که به شرح زیر است:
مزایای صندوقهای خصوصی PE
بازده بالاتر: صندوقهای PE معمولاً بازدهی بالاتری نسبت به سایر انواع صندوقهای سرمایه گذاری ارائه میدهند.
تنوع پرتفوی: این صندوقها در چندین شرکت مختلف سرمایه گذاری میکنند که موجب کاهش ریسک و اطمینان خاطر بالاترمیشود.
دسترسی به فرصتهای خاص: سرمایه گذاران در صندوق های PE به فرصت های سرمایه گذاری خاصی دسترسی دارند که برای سایر سرمایه گذاران ممکن نیست.
مدیریت فعال: صندوقهای PE شرکتهای سرمایه گذاری شده را به صورت فعال مدیریت میکنند که باعث بهبود عملکرد آنها میشود. مدیریت حرفه ای ای صندوق ها موجب می شود خیال سرمایه گذاران از جهات مختلف راحت باشد.
معایب صندوقهای PE
ریسک بالاتر: سرمایه گذاری در این صندوق ها به دلیل ماهیت آنها دارای ریسک بالاتری است.
محدودیت نقدشوندگی: سرمایه گذاری در این صندوقها معمولاً دارای محدودیت نقدشوندگی است و سرمایه گذاران نمیتوانند به راحتی وجوه خود را خارج کنند.
هزینه بالا: این صندوقها معمولاً دارای هزینه های بالای مدیریتی و کارمزدی هستند.
پیچیدگی: سرمایه گذاری در صندوقهای PE نیازمند تخصص و تجربه بالا در این حوزه است.
در نتیجه با توجه به موارد گفته شده سرمایه گذاران باید با در نظر گرفتن ریسک و بازدهی مورد انتظار، تصمیم بگیرند که آیا سرمایه گذاری در این صندوقها برای آنها مناسب است یا خیر.
آیا سرمایه گذاری در صندوقهای خصوصی برای همه سرمایه گذاران مناسب است؟
خیر، سرمایه گذاری در صندوقهای خصوصی مناسب همه سرمایه گذاران نیست. این نوع سرمایه گذاری بیشتر مناسب سرمایه گذاران خاصی است؛به عنوان مثال:
- سرمایه گذاران نهادی (institutional investors)
- صندوق های بازنشستگی، بیمه ها، دانشگاه ها و سایر نهادها اغلب سرمایه گذاران اصلی در صندوق های PE هستند.
- این نهادها معمولاً سرمایه کلان و ریسک پذیری بیشتری دارند.
- سرمایه گذاران ثروتمند (high-net-worth individuals)
- افراد با ثروت و درآمد بالا که ریسک بیشتری میتوانند بپذیرند.(این افراد معمولاً دسترسی بهتری به صندوقهای PE دارند.)
- سرمایه گذاران حرفهای (professional investors)
- مدیران سرمایه گذاری، مشاوران مالی و سایر متخصصان مالی که تخصص و تجربه کافی در این حوزه دارند.
سایر سرمایه گذاران خرد معمولاً به دلیل ریسک بالا، محدودیت نقدشوندگی و هزینه های بالا، مناسب سرمایه گذاری در صندوقهای PE نیستند. آنها باید به دنبال گزینه های سرمایه گذاری با ریسک و هزینه کمتر باشند. افرادی که قدرت ریسک پذیری بالایی ندارند و به دنبال درآمد هرچند کوچک اما پایدار در بورس هستند می توانند از صندوق هایی نظیر صندوق با درآمد ثابت بهره ببرند. در این نوع صندوق ها با در نظر گرفتن سرمایه روی مواردی مثل اوراق با درآمد ثابت منجر به کسب سود با درصد اطمینان نزدیک به ۱۰۰ می شوند که برای سرمایه گذارانی که ریک پذیری ندارند، بسیار مناسب است.
چه نکات مهمی باید در مورد ریسک و بازده صندوقهای خصوصی در نظر گرفت؟
در مورد ریسک و بازده صندوقهای خصوصی PE چند نکته مهم وجود دارد که باید در نظر گرفت:
وجود ریسک بالا:
سرمایه گذاری در PE ریسک بالایی دارد؛ زیرا معمولاً در شرکت های نوپا، در حال رشد یا تحت تغییر سرمایه گذاری میکنند.
این شرکتها معمولاً ثبات مالی کمتری دارند و در معرض ریسک های بیشتری قرار دارند.
بازده بالقوه بالا:
در صورت موفقیت، سرمایه گذاری در PE میتواند بازده بسیار بالایی ایجاد کند.
میانگین بازده بلندمدت صندوق های PE در حدود ۱۵-۲۰% در سال است.
نقدشوندگی پایین:
سرمایه گذاری در PE معمولاً برای مدت زمان طولانی (۵-۱۰ سال) بلوکه میشود. و امکان برداشت از حساب میسر نیست.
امکان فروش زودهنگام یا برداشت سرمایه محدود است.
هزینه های بالا:
هزینه های مدیریت و کارمزد صندوقهای PE به طور معمول بالاست.
این هزینه ها میتواند بازده را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
در مجموع، سرمایه گذاری در PE ریسک بالایی دارد اما در صورت موفقیت میتواند بازده بسیار خوبی ایجاد کند. این نوع سرمایه گذاری بیشتر مناسب سرمایه گذاران حرفه ای و نهادی است که قادر به مدیریت ریسک و تحمل بلندمدت سرمایه هستند.
ارکان صندوق سرمایه گذاری خصوصی چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری خصوصی معمولا از چند رکن اصلی تشکیل می شوند که عبارتند از:
مدیر صندوقFund Manager : مدیر صندوق مسئولیت اداره و سرمایه گذاری وجوه صندوق را بر عهده دارد. این فرد تعیین استراتژی سرمایه گذاری، انتخاب شرکت ها، نظارت بر عملکرد آن ها و مدیریت ریسک را انجام می دهد.
سرمایه گذارانLimited Partners – LPs : سرمایه گذاران اصلی صندوق هستند که سرمایه خود را به صندوق می سپارند. این سرمایه گذاران معمولا شامل افراد ثروتمند، نهادهای مالی، بانک ها و سایر صندوق های سرمایه گذاری هستند.
شرکت های سرمایه پذیر Portfolio Companies : این شرکت ها مقصد نهایی سرمایه گذاری صندوق محسوب می شوند. صندوق بخشی از سرمایه خود را در این شرکت ها سرمایه گذاری می کند.
سرمایه گذاران عمومی General Partners – GPs : این افراد یا نهادها معمولا مدیران صندوق هستند که با سرمایه گذاری در صندوق، نقش سرمایه گذار اصلی را ایفا می کنند.
سایر نهادهای حقوقی و قانونی: صندوق های سرمایه گذاری خصوصی معمولا ساختار حقوقی پیچیده ای دارند و نیازمند خدمات حقوقی، حسابرسی و مالی متعدد هستند.
به طور کلی، همکاری و تعامل صحیح بین این ارکان مختلف است که موجب موفقیت و بازدهی مناسب صندوق های سرمایه گذاری خصوصی می شود.
چگونه می توان ریسک های سرمایه گذاری در صندوق های خصوصی را مدیریت کرد؟
مدیریت ریسک در صندوق های سرمایه گذاری خصوصی از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از روش های مدیریت ریسک در این صندوق ها عبارتند از:
- تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری: سرمایه گذاری در تعداد زیادی شرکت های مختلف در صنایع و مراحل رشد متفاوت، موجب کاهش ریسک کلی پرتفوی صندوق می شود.
- انجام تحلیل های دقیق و گسترده: بررسی دقیق وضعیت شرکت های سرمایه پذیر از نظر مالی، محصولات، بازار، مدیریت و… میتواند ریسک های بالقوه را شناسایی کند.
- نظارت مستمر بر شرکت های سرمایه پذیر: حضور فعال مدیران صندوق در شرکت ها و نظارت دقیق بر عملکرد آن ها می تواند ریسک ها را به موقع شناسایی و مدیریت کند.
- استفاده از ابزارهای تخصصی ریسک: بهره گیری از خدمات مشاوران حقوقی، حسابرسی و ارزیابی شرکت ها می تواند به مدیریت ریسک کمک کند.
- پیش بینی و مدیریت جریان نقدی: برنامه ریزی دقیق برای تأمین نقدینگی مورد نیاز و جلوگیری از کمبود نقدینگی می تواند ریسک های نقدینگی را کاهش دهد.
آیا استفاده از ابزارهای مشتقه مانند آپشن ها می تواند به مدیریت ریسک در صندوق های خصوصی کمک کند؟
استفاده از ابزارهای مشتقه همچون آپشن ها می تواند به مدیریت ریسک در صندوق های سرمایه گذاری خصوصی کمک کند. برخی از مزایای استفاده از این ابزارها شامل موارد زیر است که به اختصار به آنها اشاره می کنیم:
پوشش ریسک: با استفاده از آپشن ها می توان ریسک بازار، نوسانات قیمت و سایر ریسک های کلیدی را پوشش داد.
کاهش نوسانات: آپشن ها امکان کاهش نوسانات بازده را فراهم می کنند، که برای صندوق های خصوصی مزیت محسوب می شود.
ایجاد درآمد: فروش آپشن ها می تواند منبع درآمدی جذاب برای صندوق ها باشد که می تواند بازده سرمایه گذاری آن ها را افزایش دهد.
ایجاد اهرم: با استفاده از آپشن ها، صندوق ها می توانند بدون تأمین کامل سرمایه اولیه برای سرمایه گذاری اقدام کنند.
اما استفاده از این ابزارها مستلزم برخورداری از تخصص کافی و انجام مدیریت دقیق ریسک است. علاوه بر این، هزینه های مربوط به آن ها نیز باید در نظر گرفته شود.
به طور کلی، در صورت استفاده صحیح و مدیریت دقیق ریسک، ابزارهای مشتقه می توانند به مدیریت ریسک صندوق های سرمایه گذاری خصوصی کمک کنند. اما این ابزارها نباید به تنهایی جایگزین سایر روش های مدیریت ریسک صندوق باشند.
موضوع فعالیت صندوق سرمایه گذاری خصوصی چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری خصوصی (Private Equity Funds ) به صورت کلی در زمینه های زیر فعالیت می کنند:
سرمایه گذاری در شرکت های خصوصی:
این صندوق ها سرمایه گذاری در شرکت های خصوصی و غیر بورسی را هدف قرار می دهند. (هدف اصلی ، ایجاد ارزش افزوده و رشد از طریق بهبود عملکرد، مدیریت و ساختار شرکت هاست.)
خرید و مدیریت شرکت ها:
صندوق ها با خرید و کنترل شرکت ها، به دنبال بهبود و بازسازی آن ها هستند. (هدف، افزایش ارزش شرکت و واگذاری آن در آینده با سود بیشتر است.)
سرمایه گذاری در مراحل مختلف رشد شرکت ها: از مرحله استارت آپ گرفته تا شرکت های بزرگ و رشدیافته ( هدف، بهره گیری از فرصت های رشد در مراحل مختلف شرکت ها)
سرمایه گذاری در پروژه های خاص:
سرمایه گذاری در پروژه های ساخت و ساز، زیرساخت ها و پروژه های ویژه
در کل، هدف اصلی صندوق های سرمایه گذاری خصوصی، کسب بازدهی بالا برای سرمایه گذاران از طریق مدیریت فعال و بهبود عملکرد شرکت ها است.
جمع بندی
همانطور که گفته شد صندوق های خصوصی از جمله انواع صندوق های سرمایه گذاری هستند که با هدف سرمایه گذاری طولانی مدت روی پروژه هایی که نیاز به تامین مالی دارند ایجاد شده اند. بسیاری از پروژه ها وجود دارند که به دلیل کمبود سرمایه از شروع کار یا ادامه راه جا مانده اند. این صندوق ها کمک می کند که با جمع اوری سرمایه مورد نیاز ایده های نابی که افراد دارند به وقع پیوسته و همچنین سود این کار به همه افرادی که در آن مشارکت می کنند برسد.
