برای اینکه بتوان عملکرد بخش های مختلف بازار سرمایه را بررسی کرد نیاز به بررسی شاخص های مختلف در بازار است. یکی از مهمترین این شاخص ها، شاخص کل یا TEDPIX است. شاخص کل بازار به عنوان معیاری برای سنجش نحوه عملکرد کلی بازار سهام در نظر گرفته می شود. این شاخص از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در زمان مورد نظر به ارزش جاری بازار سهام در سال پایه و ضرب حاصل در ۱۰۰ به دست می‌آید.
ضمن اینکه از شاخص کل به عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی هم نام برده می شود. در شاخص کل علاوه بر قیمت سهام، سود تقسیمی DPS پرداخت شده هم شامل می شود. در ادامه با ارائه توضیحات بیشتر و دقیقتر شاخص کل، با ما همراه باشید.
مفهوم شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل بورس یک شاخص مهم و پرکاربرد در بازار سرمایه است که به طور کلی وضعیت بازار سهام را نمایش می دهد. این شاخص سعی می کند که نمایش دهنده وضعیت کلی بازار سهام باشد، به این معنی که تغییرات و نوسانات این شاخص، تغییرات و نوسانات کلی بازار سهام را نشان می دهد.
شاخص کل بورس معمولاً متشکل از یک سبد سهام است که شرکت های بزرگ و معتبر بازار را در خود جای داده است. به این ترتیب، تغییرات قیمت این سهام ها منجر به تغییرات شاخص کل می شود. همچنین، تغییرات شاخص کل بورس، ارزش گذاری کلی بازار سهام را نشان می دهد و به عنوان نقطه مبنا و مرجع برای سایر شاخص های بورس و ابزارهای مالی استفاده می شود. بنابراین شناخت شاخص کل و آشنایی با این مفهوم برای افرادی که در بازار سرمایه فعالیت می کنند بسیار ضروری است. چراکه شاخص کل بورس یک شاخص کلیدی است که وضعیت کلی بازار سهام را نمایش می دهد و برای تحلیل و ارزیابی بازار سرمایه بسیار مهم و کاربردی است.
نوسانات شاخص کل و تاثیر آن بر بازار سرمایه
ترکیب شاخص کل بورس از سبدی از سهام شرکت های بزرگ و معتبر بازار است. این سهام به گونه ای انتخاب می شوند که بتوانند نمایندگی مناسبی از وضعیت کلی بازار داشته باشند. تغییرات قیمت این سهام ها است که منجر به نوسانات شاخص کل می شود.
از جنبه دیگر، شاخص کل بورس نشان دهنده ارزش گذاری کلی بازار سهام است. به طوری که افزایش شاخص کل به معنی افزایش ارزش کلی بازار و برعکس کاهش شاخص به معنی کاهش ارزش بازار است.
علاوه بر این، شاخص کل بورس به عنوان نقطه مبنا و مرجع برای سایر شاخص های بورسی و ابزارهای مالی مورد استفاده قرار می گیرد. تحلیل گران و سرمایه گذاران به طور مرتب به تغییرات شاخص کل توجه می کنند تا از وضعیت کلی بازار آگاه شوند.
در مجموع، شاخص کل بورس یک شاخص بسیار مهم و کلیدی در بازار سرمایه است که نمایی کلی از وضعیت بازار سهام را ارائه می دهد و برای تحلیل و ارزیابی این بازار از اهمیت بسزایی برخوردار است.
نحوه محاسبه و فرمول شاخص کل
شاخص کل بورس در واقع یک عدد نمادین است که بر اساس قیمت سهام شرکت های منتخب محاسبه می شود. روش محاسبه این شاخص به صورت زیر است:
انتخاب سبد سهام: ابتدا سبدی از سهام شرکت های بزرگ و معتبر بازار انتخاب می شود که بتوانند نمایندگی مناسبی از بازار را داشته باشند. این سبد سهام به عنوان پایه محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می شود.
تعیین وزن هر سهم: به هر یک از سهام موجود در سبد، وزنی متناسب با اهمیت و سهم آن در بازار اختصاص داده می شود. این وزن ها می توانند بر اساس معیارهایی مانند ارزش بازار، حجم معاملات و غیره تعیین شوند.
محاسبه ارزش پایه: ارزش پایه شاخص کل بر اساس قیمت اولیه سهام موجود در سبد در یک دوره مبنا محاسبه می شود.
محاسبه شاخص روزانه: در هر روز معاملاتی، با توجه به تغییرات قیمت سهام در سبد و وزن هر سهم، ارزش شاخص کل برای آن روز محاسبه می شود. این محاسبه بر اساس فرمول خاصی انجام می گیرد.
به طور خلاصه، شاخص کل بورس بر اساس یک سبد سهام منتخب و با در نظر گرفتن وزن هر سهم محاسبه می شود. تغییرات قیمت این سهام ها منجر به تغییرات شاخص کل می گردد که نمایانگر وضعیت کلی بازار سهام است.
به چه نمادی شاخص ساز گفته می شود؟
به سهام شرکت هایی که در محاسبه شاخص کل بورس نقش تأثیرگذاری دارند، “سهام شاخص ساز” گفته می شود. این سهام ها معمولا با توجه به معیارهایی مانند ارزش بازار، حجم معاملات و سایر ویژگی های مهم انتخاب می شوند.
ویژگی های اصلی سهام شاخص ساز به شرح زیر است:
سهم بالا در ارزش بازار کل بورس: این سهام ها معمولا سهم بالایی در ارزش کل بازار سرمایه دارند و نوسانات قیمتی آنها تأثیر قابل توجهی بر شاخص کل بورس می گذارد.
حجم معاملات بالا: این سهام ها معمولا جزء پرمعامله ترین سهام در بازار هستند و نقدشوندگی بالایی دارند.
شرکت های بزرگ و معتبر: شرکت های پذیرفته شده در شاخص ساز معمولا از شرکت های بزرگ، قدرتمند و معتبر بازار هستند.
سهم بالا در شاخص کل: در محاسبه شاخص کل بورس، سهام شاخص ساز معمولا دارای سهم بیشتری هستند.
برخی از نمادهای مهم شاخص ساز در بورس اوراق بهادار تهران شامل نمادهایی مانند فولاد، صنایع مس، پالایش نفت اصفهان، سیمان فارس و خوزستان و بانک ملت و… است.
فرق شاخص کل و شاخص هم وزن در چیست؟
فرق اصلی بین شاخص کل و شاخص هم وزن به نحوه محاسبه و ترکیب آنها مربوط می شود؛ما ویژگی های هرکدام را به صورت موردی عنوان می کنیم تا مقایسه این دو راحتتر باشد:
شاخص کل بورس:
- این شاخص متداول ترین و مشهورترین شاخص بورس است.
- در محاسبه آن، سهام شرکت ها بر اساس ارزش بازار خود، وزن داده می شوند. به این معنی که سهام شرکت های بزرگ تر تأثیر بیشتری بر شاخص دارند.
- تغییرات قیمت سهام شاخص ساز بیشترین تأثیر را بر شاخص کل دارند.
شاخص هم وزن:
- در این شاخص، سهام شرکت ها با وزن مساوی در محاسبه لحاظ می شوند، بدون در نظر گرفتن ارزش بازار آنها.
- همه سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس، صرف نظر از اندازه و ارزش آنها، به طور مساوی در محاسبه شاخص هم وزن تأثیر دارند.
- این شاخص نوسانات کمتری نسبت به شاخص کل دارد، زیرا تغییرات قیمت سهام بزرگ تر تأثیر کمتری بر آن می گذارد.
به طور کلی، شاخص هم وزن نمای بهتری از وضعیت کلی بازار را نشان می دهد، درحالی که شاخص کل بیشتر به سهام بزرگ و شاخص ساز حساس است.
سوالات متداول
جمع بندی
در مجموع، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران یک شاخص کلیدی و مهم برای ارزیابی وضعیت بازار سرمایه ایران است. این شاخص با محاسبه میانگین وزنی قیمت سهام شرکت های بزرگ و تأثیرگذار در بورس، نمای کلی از وضعیت بازار را ارائه می دهد. نوسانات شاخص کل، حرکات قیمت سهام شرکت های بزرگ و پرقدرت بازار را منعکس می کند و به سرمایه گذاران و تحلیلگران اقتصادی برای ارزیابی روند کلی بازار و اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری کمک می کند. به عبارت دیگر، شاخص کل بورس به عنوان یک شاخص معتبر و جامع از وضعیت بازار سهام ایران شناخته می شود و بسیار مورد توجه فعالان بازار سرمایه است.
