مچینگ در بورس یکی از کلیدی ترین عناصر برای عملکرد صحیح و بهینه بازارهای مالی به شمار می‌آید. این فرآیند به نوعی شبیه به یک معماست که در آن، خریداران و فروشندگان به دنبال تطابق قیمت‌ها و حجم معاملات خود هستند. به عنوان مثال، تصور کنید که شما به عنوان یک سرمایه گذار، تمایل دارید سهام یک شرکت خاص را خریداری کنید و در عین حال، یک سرمایه گذار دیگر قصد فروش همان سهام را دارد. مچینگ، با استفاده از نرم افزارهای بورسی، این دو طرف را به هم متصل می‌کند و به تطابق درخواست‌های آنها می‌پردازد. این عملیات نه تنها باعث تسهیل معاملات می‌شود، بلکه به افزایش نقدشوندگی و شفافیت بازار نیز کمک می‌کند. برای درک بهتر این مفهوم و اهمیت آن در بازارهای مالی، لازم است به جزئیات و فرآیندهای مچینگ پرداخته شود. با ما همراه باشید
تعریف دقیق مچینگ در بورس چیست؟
همانطور که می دانید در بورس کالا به جای معامله اوراق بهادار و سهام، کالاهای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرد. این بازار به طور خاص برای کالاهایی مثل فولاد، گندم، طلا و سایر مواد اولیه طراحی شده است. در بورس کالا، کالاها به صورت آنلاین و در یک محیط رقابتی خرید و فروش می‌شوند. به عنوان مثال، وقتی که یک تولیدکننده فولاد تصمیم به فروش کالای خود دارد، قیمت پیشنهادی او بر اساس عوامل مختلفی مانند هزینه تولید، تقاضا در بازار و قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود. مچینگ در بورس کالا به فرآیندی اشاره دارد که در آن سفارش‌های خرید و فروش کالاها با یکدیگر تطابق می‌یابند. این فرآیند بر اساس رقابت قیمتی انجام می‌شود. به عبارتی، هرگاه یک خریدار قیمتی را برای خرید کالا پیشنهاد دهد و یک فروشنده نیز با همان قیمت سفارش خود را ثبت کند، مچینگ انجام می‌شود و معامله صورت می‌گیرد.
عوامل مؤثر در مچینگ کالا
میزان رقابت در بازار و تمایل خریداران و فروشندگان برای خرید و فروش کالاهای مشخص، دو عامل اصلی در مچینگ و کشف قیمت در بورس کالا هستند. اگر تقاضا برای یک کالا بالاتر از عرضه آن باشد، قیمت آن کالا افزایش می‌یابد و برعکس. این وضعیت به معامله‌گران کمک می‌کند تا قیمت‌های رقابتی را پیدا کنند.
فرآیند انجام مچینگ در بورس؛ فرآیند تطابق سفارشات خرید و فروش
گفتیم که مچینگ در بورس به فرایندی اطلاق می‌شود که در آن سفارش‌های خرید و فروش در تابلو بازار به‌گونه‌ای منطبق با یکدیگر ثبت و معامله می‌شوند. در بازار بورس ایران، مچینگ به‌خصوص زمانی رخ می‌دهد که حداکثر قیمت سفارشات خرید در ردیف اول و حداقل قیمت سفارشات فروش در ردیف اول برابر باشد.
به‌عنوان مثال، فرض کنید در تابلوی بازار، قیمت حداکثر سفارش خرید یک سهم خاص ۱۰۰۰ تومان و قیمت حداقل سفارش فروش همان سهم ۱۰۰۰ تومان باشد. در این حالت، مچینگ انجام می‌شود زیرا قیمت‌ها منطبق و برابر هستند. اگر یک سرمایه گذار سفارش خرید ۱۰۰۰ سهم در این قیمت ثبت کند و در همان زمان یک سرمایه گذار دیگر سفارش فروش ۱۰۰۰ سهم را ثبت کند، معامله به طور خودکار انجام می‌شود.
این فرایند مچینگ به تسهیل معاملات و بهبود کارایی بازار کمک می‌کند و به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد که به راحتی و سریع تر به خرید و فروش سهام بپردازند. در نتیجه، مچینگ نقش مهمی در ایجاد شفافیت و سرعت در بازار بورس ایفا می‌کند.
تابلو معاملات بورس، ابزاری برای تحلیلگران
تابلو معاملات یکی از مهم‌ترین منابع اطلاعاتی برای معامله گران در بورس است. این تابلو شامل اطلاعاتی نظیر قیمت پایانی، آخرین معامله، بازه روز، حجم معاملات و درصد معاملات حقیقی و حقوقی است. تابلوخوانی به عنوان یک ابزار تحلیلی کاربردی شناخته می‌شود و اطلاعات آن به صورت آنلاین در سایت مدیریت فناوری بورس تهران در دسترس عموم قرار دارد.
مچینگ در بورس؛ فرآیند تطابق آنلاین
مچینگ، که به طور کلی به تطابق سفارش‌های خرید و فروش اشاره دارد، در بورس به کمک ناظرین بازار و با استفاده از محاسبات رایانه ای انجام می‌شود. این سیستم به صورت آنلاین عمل می‌کند و عملکرد دقیق و سریعی را برای معاملات فراهم می‌آورد. هسته و سیستم اصلی بازار بورس نقش کلیدی در چگونگی مچینگ قیمتی دارند و به تنظیم و سازمان دهی معاملات کمک می‌کنند. در ادامه با توضیحات بیشتر همراه ما باشید.
مچینگ اول و دوم: مراحل مختلف معاملات
معاملات سهام در بورس میتواند در دو مرحله انجام شود که به آنها مچینگ اول و مچینگ دوم گفته می‌شود.
مچینگ اول
در مرحله مچینگ اول، معامله گران به دنبال اندازه گیری میزان تقاضا و رغبت خریداران و فروشندگان هستند. در این مرحله، آنها سعی می‌کنند تأثیر اخبار و اطلاعات موجود بر روی قیمت سهام را کشف کنند. سفارش‌ها در این مرحله به گونه ای تنظیم می‌شود که عیار کشف قیمت در این بازه زمانی مشخص شود.
مچینگ دوم
در مرحله مچینگ دوم، رقابت قیمتی بر اساس کشف قیمت اولیه آغاز می‌شود. این مرحله میتواند به پیشبرد معاملات بعدی کمک کند و به نوعی به تثبیت قیمت‌ها در بازار منجر شود.
مچینگ بازگشایی؛ فرآیند آغاز دوباره معاملات
گاهی اوقات، یک سهم به دلایل مختلفی مانند برگزاری مجامع عمومی، تصمیم گیری برای افزایش سرمایه یا نیاز به شفاف سازی بسته می‌شود. پس از اتمام این مراحل، سهم دوباره برای معاملات باز می‌شود و به این حالت “بازگشایی نماد” می‌گوییم.
مچینگ بازگشایی به فرآیندی اشاره دارد که در آن قیمت سهم در زمان بازگشایی تعیین می‌شود. این قیمت میتواند نسبت به قیمت قبلی افزایش یا کاهش یابد. در این مرحله، معمولاً نسبت خریداران و فروشندگان در قیمت‌های خاص تقریباً برابر و متناسب است.
عوامل مختلفی مانند اخبار جدید، تمایل خریداران و فروشندگان، و عملکرد گذشته سهم در تعیین قیمت در این مچینگ تأثیرگذار هستند.
مچینگ در بازار پایه ( فرآیند معاملات در بازارهای کمتر شناخته شده)
بازار پایه یکی از بخش‌های مهم بازارهای مالی است که در کنار بورس و فرابورس، نمادهایی را برای معامله ارائه می‌دهد. این تقسیم بندی‌ها بر اساس میزان سرمایه گذاری و ارزش دارایی شرکت‌ها و همچنین نحوه پذیرش آنها در بازار بورس انجام می‌شود.
و اما فرآیند مچینگ در بازار پایه چگونه است؟
مچینگ در بازار پایه به طور کلی مشابه با بورس و فرابورس است، اما با یک تفاوت کلیدی:
دامنه نوسان قیمت در این بازار معمولاً ۳ درصد است. این بدان معناست که قیمت سهم‌ها نمی‌تواند بیش از ۳ درصد در طول یک روز تغییر کند. دلیل این امر این است که پذیرش در بازار پایه به نسبت بورس آسان‌تر است، و به همین دلیل این بازار بخشی از فرابورس محسوب می‌شود.
در بازار پایه، مچینگ بر اساس عرضه و تقاضا و تمایل خریداران و فروشندگان برای رقابت بر سر قیمت‌ها انجام می‌شود. پس از کشف قیمت روز و بازگشایی اولیه، معاملات در دامنه نوسان مجاز روزانه ادامه می‌یابد.
نحوه سفارش گذاری در بازار پایه
سفارش گذاری در بازار پایه نیز به طور مشابه انجام می‌شود. خریداران و فروشندگان سفارش‌های خود را ثبت می‌کنند و مچینگ به صورت آنلاین و خودکار صورت می‌گیرد. مچینگ در بازار پایه به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد که در یک بازار کم ریسک‌تر و با قابلیت‌های راهبری بیشتر، به معاملات خود ادامه دهند و از فرصت‌ها بهره برداری کنند.
نحوه سفارش گذاری در مچینگ
در مچینگ بورس، سفارش گذاری نقش کلیدی دارد و بر اساس نسبت‌های منطبق بر سفارشات خرید و فروش و همچنین عرضه و تقاضا انجام می‌شود. بیایید این فرآیند را به طور دقیق‌تر بررسی کنیم.
ثبت سفارش خریداران
هنگامی که یک خریدار تصمیم به خرید سهمی می‌گیرد، سفارش خود را در تابلو معاملات ثبت می‌کند. اگر قیمت پیشنهادی او بالاترین قیمت موجود در بازار باشد، این سفارش به طور خودکار در ردیف اول سفارشات خرید قرار می‌گیرد. این ردیف نشان دهنده قیمتی است که خریدار حاضر است برای خرید سهم پرداخت کند.
ثبت سفارش فروشندگان
زمانی که یک فروشنده نیز با همان قیمت سفارش خود را ثبت کند، مچینگ قیمتی صورت می‌گیرد. این به این معناست که سفارش خرید و فروش به طور همزمان و با قیمت‌های یکسان وجود دارد. در این حالت، معامله به طور کامل انجام می‌شود و سهم بین خریدار و فروشنده منتقل می‌شود.
عرضه و تقاضا
مچینگ در بورس به طور کلی تحت تأثیر عرضه و تقاضا قرار دارد. اگر تقاضا برای یک سهم بالاتر از عرضه آن باشد، احتمالاً قیمت آن سهم افزایش می‌یابد. برعکس، اگر عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمت سهم ممکن است کاهش یابد. این دینامیک باعث ایجاد رقابت بین خریداران و فروشندگان می‌شود و به کشف قیمت عادلانه کمک می‌کند.
مراحل نهایی انجام خرید در بورس کالا
- انتقال وجه
- صدور صورتحساب
- کارمزدها
- تسویه مشتری
- جریمه تأخیر
- شرایط معامله
- عدم انجام معامله
۱. انتقال وجه
پس از نهایی شدن خرید، وجه مسدود شده از حساب مشتری به حساب کارگزاری منتقل می‌شود. اگر کالا خریداری نشود، وجه مسدود شده آزاد می‌گردد.
۲. صدور صورتحساب
کارگزاران کالا را به مشتری اختصاص می‌دهند و صورتحساب خرید شامل مشخصات کالا، مهلت تسویه، مبلغ معامله، کارمزدها و مالیات بر ارزش افزوده صادر می‌شود.
۳. کارمزدها
- کارمزد کارگزاری: ۰.۱۸ درصد از مبلغ قرارداد
- کارمزد سازمان بورس: ۰.۰۳۲ درصد از مبلغ قرارداد
- کارمزد شرکت بورس کالا: ۰.۰۵ درصد از مبلغ قرارداد
- مالیات بر ارزش افزوده: ۹ درصد از مبلغ قرارداد
۴. تسویه مشتری
مشتری باید حداکثر تا ساعت ۱۲:۰۰ سه روز کاری بعد، مبلغ باقی مانده را تسویه کند و فیش واریزی را به کارگزار ارسال نماید. در صورت عدم تسویه، مشتری مشمول جریمه تأخیر می‌شود.
۵. جریمه تأخیر
جریمه روزانه: ۰.۲۵ درصد مبلغ قرارداد
جریمه ابطال قرارداد: ۵ درصد از قرارداد و دوسر کارمزد (اگر تا ۱۰ روز پس از موعد تسویه نشود)
۶. شرایط معامله
اگر تقاضا کمتر از عرضه باشد، معامله انجام می‌شود و مازاد عرضه به سامانه عرضه مازاد (مچینگ) منتقل می‌گردد. در صورتیکه حداقل حجم تقاضا برای کشف نرخ کمتر باشد، معامله انجام نمی‌شود.
۷. عدم انجام معامله
اگر هیچ معامله‌ای بر روی یک کالا صورت نگیرد، کالا به دلیل عدم کشف نرخ به سیستم عرضه مازاد (مچینگ) وارد نمی‌شود.
جمع بندی
مچینگ یک فرآیند کلیدی در بازارهای مالی است که به تطابق سفارش‌های خرید و فروش کالاها یا اوراق بهادار کمک می‌کند. در این فرآیند، خریداران و فروشندگان قیمت‌ها و شرایط خود را ثبت می‌کنند و زمانی که قیمت‌ها با یکدیگر همخوانی پیدا کنند، معامله انجام می‌شود. مچینگ بر اساس عرضه و تقاضا عمل می‌کند و زمان و قیمت مناسب را برای انجام معاملات تعیین می‌کند. این فرآیند به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا معاملات خود را به طور مؤثر و سریع انجام دهند و قیمت‌های عادلانه برای کالاها و اوراق بهادار کشف شود.
