تامین مالی جمعی یا Crowdfunding یک روش جدید برای تامین کردن هزینه ها و پشتیبانی از یک طرح و ایده جدید است. در این روش افراد مختلف که سرمایه گذار نامیده می شوند، با سرمایه های خرد و کلان وارد این نوع از سرمایه گذاری می شوند. سرمایه های جمع آوری شده افراد، در نهایت به یک طرح ایده یا پروژه خاصی تعلق می گیرد. برای اینکه بدانید تامین مالی چیست و به چه کسانی تعلق می گیرد و همچنین چه سودی برای سرمایه گذاران دارد؛ با ما تا انتهای مقاله همراه شوید.
تامین مالی جمعی چیست؟
تامین مالی جمعی فرآیندی است که طی آن موجب می شود هزینه های مورد نیاز یک کسب و کار، طرح و ایده کارآمد تامین شود تا هم صاحبان کسب و کار و هم افرادی که در این امر سرمایه گذاری می کنند به سود برسند. بر مبنای این طرح سرمایه گذاران می‌توانند سرمایه های خرد و کلان خود را در اختیار یک طرح قرار دهند. سرمایه‌های جمع آوری شده در نهایت به متقاضی می رسد که روند قانونی را طی کرده و مشمول دریافت این طرح شده است. متقاضی دریافت تامین مالی حتما باید شخص حقوقی باشد تا بتواند هزینه های لازم برای شروع یا ادامه فعالیت را از این طریق به دست آورد.
اما سود سرمایه گذاران در این امر چیست؟ سرمایه گذاران نیز در ازای پولی که می دهند مشمول دریافت سود نقدی یا سهام و دیگر مزایا خواهند شد. و از سود کسب و کار ایجاد شده بهره می برند.
تامین مالی به چه حوزه هایی تعلق می گیرد؟
شاید فکر کنید این طرح تنها شامل کسب و کارهای اقتصادی می شود. اما این طرح محدودیتی نداشته و حتی شامل فعالیت های خیرخواهانه و نیکوکارانه نیز می شود. بدین طریق هم کسب و کارهای بزرگ، کوچک و متوسط و هم استارتاپ ها و طرح های دانش بنیان، طرح‌های حوزه زیست فناوری و نانو، بازی و سرگرمی، محتوا، آموزش، خدمات کسب و کار، خدمات شهری، گردشگری، محیط زیست، پزشکی و سلامت ، فناوری مالی، اینترنت اشیاء و سخت افزار نیز می‌توانند از طریق پلتفرم تامین مالی جمعی دارای مجوز از سازمان بورس تامین مالی شوند.
خوشبختانه با وجود کراد فاندینگ یا همان تامین مالی جمعی، کمک بسیار قابل توجهی به رشد و رونق کسب و کارها شده است. در گذشته ای نه چندان دور کسب و کارهای کوچک و متوسط برای تامین مالی پروژه ها تنها می توانستند از طریق وام بانکی یا حضور یک سرمایه گذار اقدام کنند. اما اکنون با وجود کراد فاندینگ کسب و کارهای کوچک نیز شامل این نوع از تامین مالی می شوند و برای تامین هزینه ها با مشکلات کمتری مواجه خواهند بود.
تاریخچه کراد فاندینگ
روش استفاده از تامین مالی جمعی Crowdfunding در ایران از سال ۱۳۹۷ مورد توجه قرار گرفت و در دستور تصویب شورای عالی بورس و اوراق بهادار قرار گرفت. به همین ترتیب در سال ۱۳۹۸ دستورالعمل اجرایی نحوه انتقال گواهی شراکت در تامین مالی جمعی، با پیشنهاد شرکت فرابورس ایران به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید. این روش مزایای زیادی در پی دارد که منجر به تشویق سرمایه گذاران متعدد شده است. بسیاری از کسب و کارها ایده‌ها و طرح‌های جدید و پربازده ای هستند که در کوتاه مدت پتانسیل رشد بالایی دارند. بنابراین مشارکت در طرح های سود آور باعث شریک شدن در سود به دست آمده خواهد شد.
ارکان مهم در تامین مالی جمعی کدام است؟
برای به سرانجام رساندن این فعالیت، اشخاصی باید در کنار هم همکاری کنند. که شامل عامل، متقاضی، طرح و ایده و گواهی شراکت می شود.
- عامل فردی است حقوقی که طبق قانون و دستورالعمل های لازم اقدام به جمع آوری هزینه و پول برای متقاضی می کند.
- متقاضی نیز دریافت کننده مبلغ سرمایه گذاری است. فردی حقوقی که برای تامین مالی به عامل مراجعه می کند.
- طرح فعالیت مورد نظر است که طبق آن قرار است سرمایه جمع آوری شده برای انجام آن هزینه شود.
- ورقه بهاداری که در تامین مالی جمعی منتشر می شود نیز گواهی شراکت است.
فرآیند تامین مالی برای متقاضی به چه صورت انجام می گیرد؟
فرد حقوقی که متقاضی تامین مالی جمعی است باید به پلتفرم تامین مالی جمعی مراجعه کند. و درخواست خود را برای تامین مالی حساب کاربری ثبت کند. سپس عامل این طرح را ارزیابی کرده و بررسی های لازم برای پذیرش یا عدم پذیرش طرح انجام می دهد. کارشناسی های لازم برای موفقیت آمیز بودن طرح و چگونگی آن به طور کامل توسط عامل و افراد خبره در این حوزه انجام می گیرد. در نهایت اگر طرح مورد تایید قرار بگیرد، اقدامات لازم برای دریافت تضامین و انعقاد قرارداد بین عامل و متقاضی انجام می شود.
بعد از این مرحله یک نماد مشخص در فرابورس به شرکت تعلق می گیرد و پس از واریز ده درصد از مبلغ سرمایه توسط متقاضی، طرح روی سکوی تامین مالی قرار می گیرد و اینجاست که سرمایه گذاران می توانند روی طرح مورد نظر سرمایه گذاری کنند.
هنگامی که سرمایه مورد نظر جمع آوری شد، کارمزد فرابورس و عامل از آن کسر شده و مابقی مبلغ سرمایه به متقاضی پرداخت می گردد. به سرمایه گذاران این طرح نیز، سود دوره ای پرداخت می شود.
دقت کنید که لازم است متقاضی در ادامه کار تا انتهای اجرای طرح، گزارشات دوره ای آماده کند تا به تایید عامل برسد و در انتها در سکو منتشر شده و تامین کنندگان از حسن انجام کار و اجرای طرح مطلع باشند.
مزایای کراد فاندینگ چیست؟
کراد فاندینگ ( طرح تامین مالی جمعی) دارای مزایای منحصر به فرد خود است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برای شرکت ها و کسب و کارهای کوچک، متوسط و حتی استارتاپ ها امکان تامین مالی وجود دارد.
- بازدهی بالا برای سرمایه گذاران نسبت به بسیاری از روش های دیگر سرمایه گذاری. مثل سپرده گذاری در بانک
- امکان انتخاب هر طرح دلخواه برای مشارکت سرمایه گذاران
- امکان مشارکت افراد حقیقی و حقوقی برای سرمایه گذاری
- شفاف سازی توسط نهادهای مالی جهت حسن انجام کار طرح ها
- سرعت بالاتر در تامین مالی و پرداخت هزینه بسیار پایین توسط متقاضی
معایب کراد فاندینگ چیست؟
هر مدل از سرمایه گذاری با توجه به شرایطی که دارد ریسک هایی را هم متحمل می شود. در ایران طرح های کراد فاندینگ غالبا از نوع مشارکتی است. در واقع افراد با مشارکت در این طرح ها در سود و زیان حاصل از طرح مورد نظر، شریک هستند.
بنابراین باید انتخاب طرح عاقلانه و با درایت کامل صورت پذیرد. البته که نهادهای دولتی برای کاه ریسک افراد نظارت زیادی بر روی اجرای این طرح ها دارند. همچنین از متقاضی وثیقه و ضمانت های خاصی گرفته می شود که احتمال ریسک سرمایه گذار را تا جای ممکن کاهش دهد. عامل که طرح های مختلف را تایید می کند سعی بر آن دارد با مشارکت افراد خبره در این حوزه، طرح هایی را تایید کند که از نوع تولید و فروش باشند و کمترین زیان و بیشترین سوددهی را در بر داشته باشند.
سرمایه گذاری در طرح تامین مالی جمعی چگونه است؟
اگر فردی بخواهد به عنوان سرمایه گذار وارد طرح کراد فاندینگ شود باید چه کند؟ ابتدا لازم است که کد بورسی داشته باشید و به عنوان فرد حقیقی یا حقوقی وارد مراحل سرمایه گذاری شوید که در زیر مختصرا توضیح داده ایم.
- ابتدا یک حساب کاربری در پلتفرم تامین مالی جمعی ایجاد کنید.
- طرح مورد نظر را شاسی کرده و آن را انتخاب کنید.
- قوانین و مقررات و بیانیه ریسک را تایید کنید.
- به میزان علاقه مندی تان در طرح مشارکت کنید و هزینه آن را بپردازید.
- گواهی شراکت در تامین مالی را دریافت کنید.
توجه : اگر فرد حقیقی هستید حداکثر تا ۵ درصد از کل منابع مورد نیاز را می توانید تامین کنید.
انواع تامین مالی جمعی
طرح های مختلفی وجود دارند که برای تامین مالی آنها نیز انواع مختلفی تعریف شده است.
تامین مالی مبتنی بر اهدا
مرتبط با کارهای خیرخواهانه و بشردوستانه که به مشارکت کنندگان سود و بازپرداختی تعلق نمی گیرد.
تامین مالی مبتنی بر پاداش
در این شرایط مشارکت کنندگان یا سرمایه گذاران ، خدمت یا پاداشی مشابه با طرحی که در آن شرکت کرده اند، دریافت می کنند.
تامین مالی مبتنی بر سهام
درصدی از سهام طرح و یا پروژه به سرمایه گذاران تعلق می گیرد.
تامین مالی مبتنی بر قرض و وام (مشارکتی)
در این روش پولی که از سرمایه گذاران دریافت می شود به عنوان قرض و یا وام حساب شده و بعد از اتمام طرح مبلغ اصل سرمایه و بهره آن به سرمایه گذار تعلق پیدا می کند.
ریسک مشارکت در طرح تامین مالی جمعی چگونه است؟
نکته ای که برای سرمایه گذاران حائز اهمیت است میزان ریسکی است که آنها با مشارکت در طرح های تامین مالی جمعی متحمل می شوند. اغلب طرح های حاضر در سکو ها مبتنی بر مشارکت است. در این شرایط افراد در سود و زیان این طرح ها با متقاضی شریک هستند. بنابراین شرکت در این طرح ها با ریسک همراه است. اما برای کاهش میزان ریسک در سرمایه افراد تلاش بر این است که تضامین محکمی از متقاضی دریافت شود. شرایط هر طرح و میزان سود آن نیز مشخص است و افراد با میل و رغبت خود می توانند در هرکدام از طرح ها مشارکت داشته باشند.
سوالات متداول
جمع بندی
طرح تامین مالی جمعی طرحی است که کمک می کند سرمایه مورد نیاز یک کسب و کار بزرگ، کوچک، متوسط و حتی استارتاپ تامین شود. هزینه افراد زیادی جمع شده و به متقاضی پرداخت می شود. بدین ترتیب متقاضی می تواند کسب و کار خود را شروع کرده و یا ادامه دهد و در کنار آن سرمایه گذاران نیز از رشد کسب و کار مذکور سود می برند. در ایران اغلب سرمایه گذاری ها به صورت مشارکتی است و افراد در سود و زیان طرح شریک هستند. بنابراین اگر می خواهید به عنوان سرمایه گذار در این طرح ها مشارکت داشته باشید سعی کنید عامل مناسبی را انتخاب کنید.
