شاخص کل هم وزن (Equal-Weighted Index) در بورس اوراق بهادار تهران یک شاخص متفاوت از شاخص کل (TEDPIX) است که به جای وزن‌دهی سهام بر اساس ارزش بازار، به طور یکسان وزن‌دهی می‌کند. در این شاخص، همه سهام صرف‌نظر از ارزش بازار آنها، دارای وزن مساوی هستند و بنابراین نوسانات قیمت هر سهم به یک اندازه بر شاخص تأثیر می‌گذارد. این ویژگی باعث می‌شود که شاخص هم وزن برخلاف شاخص کل که بر سهام بزرگ متمرکز است، به طور یکسان همه سهام را پوشش دهد. این امر امکان مقایسه بهتر عملکرد کل بازار را در مقایسه با سبد سهام مشخص فراهم می‌کند. با این حال، به دلیل وزن‌دهی یکسان، شاخص هم وزن معمولاً نوسانات بیشتری نسبت به شاخص کل دارد. در مجموع، شاخص کل هم وزن بورس تهران رویکردی متفاوت از شاخص کل (TEDPIX) دارد و برای اهداف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما در این مطلب ازسبدگردان اختصاصی نوویرا به این موضوع مهم پرداخته ایم.
شاخص کل هم وزن چیست؟
شاخص کل هم وزن (Equal-Weighted Index) در بورس اوراق بهادار تهران، شاخصی است که به جای وزن‌دهی سهام بر اساس ارزش بازار، به طور یکسان وزن‌دهی می‌کند.
شاخص هم وزن ویژگی هایی دارد که شامل موارد زیر می شود:
تأثیر یکسان سهام: در این شاخص، همه سهام صرف‌نظر از ارزش بازار آنها، دارای وزن مساوی هستند و بنابراین نوسانات قیمت هر سهم به یک اندازه بر شاخص تأثیر می‌گذارد.
حذف تمرکز بر سهام بزرگ: برخلاف شاخص کل (TEDPIX) که بر سهام بزرگ متمرکز است، شاخص هم وزن به طور یکسان همه سهام را پوشش می‌دهد.
امکان مقایسه بهتر: شاخص هم وزن برای مقایسه عملکرد کل بازار در مقایسه با سبد سهام مشخص مناسب‌تر است.
نوسان بیشتر: به دلیل وزن‌دهی یکسان، شاخص هم وزن معمولاً نوسانات بیشتری نسبت به شاخص کل دارد.
فرمول شاخص هم وزن چیست؟
شاخص کل هم وزن = (مجموع قیمت سهام / تعداد سهام)
در این فرمول داریم:
مجموع قیمت سهام: مجموع قیمت تمامی سهام شرکت‌های عضو شاخص
تعداد سهام: تعداد کل سهام شرکت‌های عضو شاخص
به طور ساده، شاخص کل هم وزن نشان‌دهنده میانگین قیمت سهام در بازار است. این بدان معنی است که هر سهم، صرف‌نظر از ارزش بازاری شرکت، در محاسبه شاخص به یک اندازه تأثیرگذار است.
این ویژگی باعث می‌شود شاخص کل هم وزن بتواند وضعیت متوسط بازار را بهتر نشان دهد و کمتر تحت تأثیر نوسانات قیمتی سهام بزرگ قرار گیرد. این ویژگی، شاخص کل هم وزن را به ابزار مفیدی برای تحلیل و ارزیابی کلی بازار سرمایه تبدیل می‌کند.
انواع شاخص هم وزن
انواع اصلی شاخص‌های هم‌وزن (Equal-Weighted Index) که در بازارهای مالی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- Equal-Weighted Index (EWI): شاخص کل هم وزن در این نوع شاخص، همه سهام با وزن مساوی در محاسبه شاخص لحاظ می‌شوند. این بدان معنی است که نوسانات قیمتی هر سهم به یک اندازه بر روی شاخص تأثیر می‌گذارد.
- Fundamentally Weighted Index (FWI): شاخص بنیادی وزن دار در این شاخص، سهام بر اساس عوامل بنیادی مانند سودآوری، اندازه شرکت یا نسبت‌های مالی وزن‌دهی می‌شوند. بنابراین، سهام با ویژگی‌های بنیادی بهتر، وزن بیشتری دارند.
- Diversity Weighted Index (DWI): شاخص وزنی تنوع: این شاخص به دنبال افزایش تنوع و کاهش تمرکز در سبد سهام است. بدین صورت که سهام با وزن کمتر در شاخص‌های متمرکز، در این شاخص وزن بیشتری دارند.
- Risk Weighted Index (RWI): شاخص وزنی ریسک: دراین شاخص، سهام بر اساس ریسک آنها (مانند نوسانات قیمت) وزن‌دهی می‌شوند. سهام با ریسک کمتر، وزن بیشتری در شاخص دارند.
- این انواع شاخص‌های هم‌وزن هر کدام رویکرد متفاوتی برای وزن‌دهی سهام دارند و بنابراین نتایج متفاوتی را ارائه می‌دهند.
نمادهای شاخص هم وزن
در بورس اوراق بهادار تهران، نمادهای اصلی شاخص‌های هم‌وزن عبارتند از:
- شاخص هم‌وزن کل بازار
- شاخص هم‌وزن صنعت
- شاخص هم‌وزن شرکت‌های بزرگ
- شاخص هم‌وزن شرکت‌های کوچک و متوسط
این نمادها به ترتیب بیانگر شاخص‌های هم‌وزن کل بازار، صنایع مختلف، شرکت‌های بزرگ و شرکت‌های کوچک و متوسط هستند. این تفکیک به منظور بررسی عملکرد و نوسانات در بخش‌های مختلف بازار سرمایه صورت می‌گیرد.
همچنین، شرکت بورس اوراق بهادار تهران گاهی اوقات نمادهای جدیدی را برای شاخص‌های هم‌وزن جدید معرفی می‌کند تا پوشش بهتری از بازار را فراهم آورد. این نمادها به طور مداوم مورد بازبینی و به‌روزرسانی قرار می‌گیرند. به طور کلی شرکت‌های موجود در شاخص هم وزن، تمام شرکت‌های پذیرفته شده در بازارهای اول و دوم بورس اوراق بهادار هستند.
تحلیل کلی در خصوص شاخص کل هم وزن
زمانی که شاخص هم‌وزن کل در روند صعودی قرار دارد، به این معنی است که به طور متوسط قیمت سهام شرکت‌های موجود در سبد این شاخص در حال افزایش است. این نشان می‌دهد که بازار سرمایه در کل در وضعیت خوبی قرار دارد و سرمایه‌گذاران اعتماد به بازار را حفظ کرده‌اند. در چنین شرایطی، سهام‌های موجود در سبد شاخص هم‌وزن به طور متوسط عملکرد مثبتی داشته‌اند.
در مقابل، زمانی که شاخص هم‌وزن کل در روند نزولی قرار گیرد، به این معنی است که به طور متوسط قیمت سهام شرکت‌های موجود در این شاخص در حال کاهش است. این می‌تواند نشان‌دهنده افت اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار باشد و ممکن است به دلایلی مانند شرایط اقتصادی نامساعد، اخبار منفی یا عدم اطمینان سرمایه‌گذاران رخ دهد. در چنین مواقعی، سهام‌های موجود در سبد شاخص هم‌وزن به طور متوسط عملکرد ضعیفی دارند.
به طور کلی، روند صعودی شاخص هم‌وزن نشان‌دهنده وضعیت مثبت بازار و روند نزولی آن بیانگر شرایط نامطلوب بازار است. تحلیل این شاخص می‌تواند راهنمای خوبی برای سرمایه‌گذاران در ارزیابی کلی وضعیت بازار سرمایه باشد.
تاثیرگذاری شاخص کل بیشتر است یا شاخص کل هم وزن؟
اجازه دهید برای تحلیل بهتر ویژگی های هریک را به طور مختصر بیان کنیم:
شاخص کل:
شاخص کل یک شاخص ارزش‌وزنی است که تأثیر بیشتری از سهام شرکت‌های بزرگ و پرارزش در بازار می‌گیرد.
به همین دلیل، تغییرات شاخص کل بیشتر تحت تأثیر نوسانات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ و پرنوسان بازار قرار دارد.
این شاخص نشان‌دهنده عملکرد کلی بازار و معیاری برای ارزیابی سلامت و پویایی بازار سرمایه است.
شاخص کل هم‌وزن:
شاخص کل هم‌وزن به طور مساوی از همه سهام موجود در بازار تأثیر می‌پذیرد و نمایانگر عملکرد متوسط تمام سهام است.
این شاخص تأثیرپذیری کمتری از سهام بزرگ و پرنوسان بازار دارد و بیشتر نمایانگر وضعیت کلی بازار است.
شاخص کل هم‌وزن بهتر می‌تواند نمایانگر مسیر حرکت بازار و تغییرات قیمتی متوسط سهام باشد.
در مجموع، هر دو شاخص تأثیرگذار هستند، اما شاخص کل هم‌وزن به عنوان معیاری برای ارزیابی وضعیت کلی بازار و عملکرد متوسط سهام، تأثیرگذاری بیشتری دارد. تحلیل هر دو شاخص در کنار هم می‌تواند درک جامع‌تری از وضعیت و روند بازار سرمایه را ارائه دهد.
جمع بندی
شاخص کل هم‌وزن در بورس اوراق بهادارمعیاری است که از همه سهام موجود در بازار به طور یکسان تأثیر می‌پذیرد. این شاخص در مقایسه با شاخص کل که بیشتر تحت تأثیر نوسانات قیمتی سهام بزرگ و پرنوسان است، نمایانگر عملکرد متوسط تمام سهام و وضعیت کلی بازار است.
شاخص کل هم‌وزن به این دلیل اهمیت بالایی دارد که:
تأثیرپذیری کمتری از سهام بزرگ و پرنوسان بازار دارد، بهتر می‌تواند مسیر حرکت و روند تغییرات قیمتی متوسط سهام را نشان دهد، به عنوان معیاری برای ارزیابی وضعیت کلی بازار سرمایه کاربرد دارد
به طور کلی، تحلیل همزمان شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن می‌تواند درک جامع‌تری از روند و وضعیت بازار سرمایه ارائه کند.
