تصور کنید که بتوانید در بازاری که فقط از رشد قیمت‌ها سود می‌برید، به گونه‌ای عمل کنید که حتی در زمان افت قیمت‌ها نیز به نفع شما باشد! در بورس‌های پیشرفته جهان، این امکان وجود دارد و سرمایه گذاران میتوانند از هر دو سمت بازار بهره‌مند شوند. اما حالا، بازار سرمایه ایران نیز به این قابلیت مجهز شده است. از اسفندماه سال ۱۳۹۸، ابزار معاملاتی جدیدی به نام “فروش تعهدی” وارد عرصه معاملات بورس شده است. این روش به سرمایه گذاران این فرصت را می‌دهد که نه تنها از افزایش قیمت‌ها، بلکه از کاهش آنها نیز سود کسب کنند. در این سیستم، تنها کافی است از سامانه تأمین استفاده کنید و با استراتژی‌های هوشمندانه، به پتانسیل‌های جدیدی در بازار دست یابید. با ما در بلاگ نوویرا همراه شوید تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.
فروش تعهدی یا استقراضی سهام چیست؟
فروش تعهدی یا استقراضی سهام یک روش جذاب و کارآمد برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی است که به شما این امکان را می‌دهد تا بدون داشتن سرمایه اولیه زیاد، در بازار سهام شرکت کنید. اما چطور این کار انجام می‌شود؟
در این روش، شما ابتدا سهامی را از یک فرد دیگر قرض می‌گیرید. سپس این سهام را در بازار می‌فروشید و پول حاصل از فروش را در اختیار دارید. هدف اصلی این است که امیدوار باشید قیمت این سهام در آینده کاهش یابد. وقتی قیمت سهام پایین آمد، می‌توانید همان تعداد سهام را با قیمت کمتر خریداری کنید و به صاحب اولیه‌اش برگردانید. این‌گونه، شما از اختلاف قیمت بین فروش و خرید مجدد سود می‌برید.
نکته جالب این است که در فروش استقراضی در بازارهای جهانی، معمولاً شما باید بهره‌ای نیز به فردی که سهام را از او قرض گرفته‌اید، پرداخت کنید. اما در ایران، این سیستم به فروش تعهدی تغییر یافته است. در فروش تعهدی، شما فقط موظف به بازگرداندن همان تعداد سهام قرضی به مالک آن هستید و خبری از پرداخت بهره اضافی نیست.
این روش به شما این امکان را می‌دهد که از کاهش قیمت‌ها نیز بهره‌برداری کنید و به نوعی در بازار دوطرفه عمل کنید. در واقع، شما فقط با قرض گرفتن سهام و فروش آن، می‌توانید سود کسب کنید، بدون اینکه به سرمایه اولیه زیادی نیاز داشته باشید.
فروش تعهدی چگونه کار می‌کند؟
فروش تعهدی ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، زیرا شامل فروش سهامی است که شما مالک آن نیستید. اما بیایید این مفهوم را ساده‌تر کنیم.
در واقع، فروش تعهدی مشابه یک معامله معمولی سهام است، با این تفاوت که شما ابتدا سهام را می‌فروشید و سپس آن را دوباره خریداری می‌کنید تا موقعیت خود را ببندید. ممکن است بپرسید: “چطور می‌توانم چیزی را که متعلق به من نیست بفروشم؟”
پاسخ این سوال در قرض گرفتن است. وقتی تصمیم به فروش تعهدی می‌گیرید، ابتدا سهام را از کارگزار خود قرض می‌گیرید. این کارگزار به شما امکان می‌دهد تا سهام را در بازار بفروشید. حالا برای انجام این کار، چند نکته مهم وجود دارد:
- وجود پول نقد کافی: شما باید پول نقد کافی در حساب کارگزاری خود داشته باشید. این پول به شما کمک می‌کند تا شرایط فروش تعهدی را کامل کنید.
- تعیین نرخ سود: برای قرض گرفتن سهام، باید نرخ سود مشخصی تعیین کنید.
پس از اینکه سهام را قرض گرفتید، می‌توانید آن را در بازار بفروشید. حالا امیدوارید که قیمت سهام کاهش یابد. زمانی که قیمت پایین آمد، شما می‌توانید همان تعداد سهام را با قیمت کمتر خریداری کنید و به کارگزار خود برگردانید. این‌گونه، شما از اختلاف قیمت بین فروش و خرید مجدد سود کسب می‌کنید. برای درک بهتر اینکه فروش تعهدی چگونه کار می‌کند مفهوم مالک و متقاضی را در ادامه شرح میدهیم.
مراحل اصلی فروش تعهدی در ۵ قدم
- استقراض سهام: سهامداری که نمی‌خواهد سهامش را بفروشد، به سهامدار دیگر اجازه می‌دهد تا مقداری از سهامش را قرض بگیرد. این معمولاً از سهامداران عمده به سهامداران خرد انجام می‌شود.
- فروش وکالتی سهم: قرض‌گیرنده به وکالت از مالک، سهم را به قیمت روز از طریق سامانه آنلاین می‌فروشد و مالک از سود حاصل بهره‌مند می‌شود.
- صبر برای کاهش قیمت: پس از استقراض، قرض‌گیرنده منتظر می‌ماند تا قیمت سهم کاهش یابد.
- خرید مجدد سهم: وقتی قیمت سهم پایین آمد، قرض‌گیرنده آن را خریداری می‌کند و از اختلاف قیمت فروش و خرید سود می‌برد. اگر قیمت بالا برود، او ممکن است ضرر کند.
- بازگرداندن سهم: در نهایت، قرض‌گیرنده سهام قرضی را به مالک برمی‌گرداند و سود حاصل از معامله به حساب او واریز می‌شود.
مالک و متقاضی در فروش تعهدی چه کسانی هستند؟
در فروش تعهدی، دو نقش کلیدی وجود دارد: مالک و متقاضی. اما هر کدام از این افراد چه کارهایی انجام می‌دهند و هدف آنها چیست؟
مالک کیست و چه کار می‌کند؟
مالک شخصی است که تعدادی از سهام خود را برای فروش تعهدی قرض می‌دهد. او این سهام را به شخص دیگری (متقاضی) می‌دهد تا در بازار بفروشد. هدف مالک از این کار چیست؟ او می‌خواهد از طریق قرض دادن سهام خود سود کسب کند. اگر سهام قرض گرفته شده به قیمت بالاتری فروخته شود، مالک علاوه بر دریافت همان تعداد سهام، میتواند بهره‌ای نیز دریافت کند. در واقع، او از طریق قرض دادن سهام، مشابه بانک‌ها که وام می‌دهند، میتواند به سود برسد.
متقاضی کیست و چه هدفی دارد؟
متقاضی فردی است که از مالک وکالت می‌گیرد تا سهام قرضی را در بازار بفروشد. او با تحلیل روند قیمت سهام، زمانی که پیش‌بینی می‌کند قیمت سهم کاهش می‌یابد، از این فرصت استفاده می‌کند. متقاضی میتواند سهام را در قیمت بالا قرض بگیرد و بعد از افت قیمت، آن را با قیمت پایین‌تر خریداری کند. این‌گونه، او بدون اینکه مالک سهام باشد، از نوسانات قیمت بهره‌برداری می‌کند و سود کسب می‌کند.
تشویق متقاضیان
برای تشویق متقاضیان، مالکان میتوانند نرخ تشویقی تعیین کنند. این نرخ به متقاضی کمک می‌کند تا علاوه بر سود از اختلاف قیمت، از سود اضافی نیز بهره‌مند شود.
نحوه انجام معاملات فروش تعهدی
معاملات فروش تعهدی تنها از طریق سامانه آنلاین انجام می‌شود. اگر کسی کد معاملاتی ندارد یا به سامانه آنلاین دسترسی ندارد، نمی‌تواند در این نوع معاملات شرکت کند. بنابراین، آشنایی با سامانه تأمین و نحوه استفاده از آن بسیار مهم است.
چگونه از سامانه تأمین استفاده کنیم؟
اگر شما هم قصد دارید فروش تعهدی انجام دهید، باید با مراحل استفاده از سامانه تأمین آشنا شوید. این کار بسیار ساده است و نیازی به داشتن مدارک مورد نیاز برای دریافت کد بورسی جداگانه ندارید. بیایید مراحل را به طور واضح بررسی کنیم.
۱. امضای قرارداد
برای شروع، مالک و متقاضی باید یک قرارداد تحت عنوان “قرارداد مارجین” یا “حاشیه‌ای” امضا کنند. این قرارداد در کارگزاری یا از طریق سامانه آنلاین انجام می‌شود. پس از امضای قرارداد، حساب کاربری شما در سامانه تأمین فعال می‌شود.
۲. مفهوم مارجین
مارجین به سپرده‌ای گفته می‌شود که به‌عنوان وثیقه برای سهام قرضی در اختیار کارگزار قرار می‌گیرد. این سپرده به شما اجازه می‌دهد تا به‌صورت اعتباری خرید کنید یا فروش تعهدی انجام دهید.
۳. ثبت درخواست فروش
پس از امضای قرارداد، مالک میتواند از قسمت سامانه تأمین که به پلتفرم معاملاتی او اضافه شده، درخواست فروش سهام خود را ثبت کند. مراحل ثبت به این صورت است:
ورود به سامانه: مالک باید وارد سایت تأمین شود.
- وارد کردن اطلاعات: مالک نماد و تعداد سهامی که می‌خواهد به متقاضیان بدهد را وارد می‌کند.
- تعیین دوره تنفس: مالک باید مشخص کند که چه مدت نمی‌خواهد درخواست تسویه را صادر کند. این مدت، “دوره تنفس” نامیده می‌شود.
- تعیین سرمایه‌گذاری وجه: مالک مشخص می‌کند که وجه حاصل از فروش تعهدی چگونه سرمایه‌گذاری شود؛ مثلاً در صندوق سرمایه‌گذاری یا سپرده بانکی.
- تعیین نرخ تشویقی: مالک میتواند نرخ تشویقی تعیین کند تا متقاضیان بیشتری جذب شوند.
با دنبال کردن این مراحل ساده، شما می‌توانید به راحتی از سامانه تأمین استفاده کنید و وارد دنیای فروش تعهدی شوید.
فروش تعهدی سهام در شرایط سود و ضرر چگونه است؟
آیا می‌دانید فروش تعهدی سهام به شما این امکان را می‌دهد که حتی در شرایط نزولی بازار نیز سود کسب کنید؟ بیایید ببینیم این فرآیند چگونه کار می‌کند و چه موقع ممکن است با ضرر مواجه شوید.
چگونه میتوان از فروش تعهدی سود کرد؟
در فروش تعهدی، شما می‌توانید سهام را در زمانی که قیمت آن بالا است، قرض بگیرید و در بازار بفروشید. سپس، وقتی قیمت سهم کاهش یافت، شما همان تعداد سهام را با قیمت پایین‌تر خریداری می‌کنید و به مالک برمی‌گردانید. این‌گونه، شما از اختلاف قیمت بین فروش و خرید مجدد سود می‌برید.
چه زمانی ممکن است با ضرر مواجه شوید؟
اما شرایط همیشه به نفع شما نیست. فرض کنید شما سهامی را قرض می‌گیرید و قیمت آن در بازار پایین می‌آید. اگر شما این سهام را در قیمت پایین بفروشید و بعداً قیمت آن دوباره بالا برود، متضرر خواهید شد. چراکه باید همان سهام را با قیمت بالاتر خریداری کنید تا به مالک برگردانید. در این حالت، شما سود نکرده‌اید، بلکه ضرر کرده‌اید.
بنابراین فروش تعهدی به شما این امکان را می‌دهد که از نوسانات قیمت‌ها بهره برداری کنید، اما همیشه باید با دقت تحلیل کنید تا از ضررهای احتمالی جلوگیری کنید.
مزایای استفاده از فروش استقراضی چیست؟
فروش استقراضی سهام در بازار اوراق بهادار میتواند به افرادی که سرمایه کافی برای معاملات ندارند، کمک کند. اما این روش چه مزایایی دارد؟
۱. فرصت برای افرادی با دانش اقتصادی
افرادی که در زمینه اقتصادی آگاهی دارند، میتوانند قیمت سهام را در یک بازه زمانی خاص پیش‌بینی کنند. با استفاده از این پیش‌بینی، آنها میتوانند سهامی را در قیمت بالا قرض بگیرند و سپس در قیمت پایین‌تر خریداری کنند. این‌گونه، از نوسانات بازار سود می‌برند.
۲. بهره‌برداری از سهام‌های نگهداری شده
بسیاری از مالکان سهام ممکن است تمایل نداشته باشند که سهام خود را بفروشند و برای سال‌ها آنها را نگه دارند. در این شرایط، آنها میتوانند با قرض دادن سهام خود به دیگران، حتی در حالی که مالک سهام هستند، از نرخ بهره‌ای که برای این قرض تعیین شده است، بهره‌مند شوند. این کار به آنها اجازه می‌دهد تا در عین حال که سهام خود را حفظ می‌کنند، از سود اضافی نیز بهره ببرند.
به طور خلاصه، فروش استقراضی نه تنها به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا از نوسانات قیمت‌ها استفاده کنند، بلکه به مالکان سهام نیز این امکان را می‌دهد که در حالی که همچنان مالک سهام هستند، از سود بهره‌برداری کنند. این کار به نفع هر دو یعنی سرمایه گذار و مالک خواهد بود.
نکات مهم در خصوص فروش تعهدی
در فروش تعهدی به این چند نکته توجه کنید تا معاملات بهینه تری داشته باشید.
- زمان معامله: شما می‌توانید معاملات فروش تعهدی را از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر انجام دهید. برای سهامی که مجاز به معامله هستند، سفارش‌گذاری از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ صبح (زمان پیش گشایش) امکان‌پذیر است.
- حداقل تعداد سهام: برای فروش تعهدی، حداقل تعداد سهام قابل فروش ۱ سهم است.
- نوع سفارش‌ها:
- سفارش فروش تعهدی به صورت Fill & Kill انجام می‌شود.
- سفارش خرید وکالتی هم میتواند به صورت Day و هم Fill & Kill باشد.
- توجه داشته باشید که سفارش خرید وکالتی فقط برای بستن موقعیت‌های باز فروش استفاده می‌شود.
- شرایط بازار: اگر شاخص کل بازار بیش از ۲% و شاخص هم وزن بیش از ۱.۵% در محدوده منفی باشند، امکان انجام معامله تعهدی وجود ندارد.
جمع بندی
در روش فروش تعهدی ، سرمایه‌گذاران میتوانند سهام را قرض بگیرند و در زمان بالا رفتن قیمت، آن را بفروشند و سپس در زمان مناسب، همان سهام را با قیمت پایین‌تر خریداری کرده و به مالک برگردانند. فروش تعهدی به ویژه برای افرادی که تحلیل‌های دقیقی از بازار دارند، مفید است. با این حال، این روش خطراتی نیز به همراه دارد؛ اگر قیمت سهام برخلاف پیش‌بینی‌ها افزایش یابد، سرمایه‌گذار ممکن است ضرر کند. معاملات فروش تعهدی باید در زمان‌های مشخصی انجام شود و شرایط خاصی از جمله وضعیت شاخص‌های بازار را رعایت کند. این روش میتواند به سرمایه‌گذاران کمک کند تا در شرایط مختلف بازار، به سود برسند، اما نیازمند آگاهی و تحلیل دقیق است.
