قانون ساربینز-اکسلی ۲۰۰۲، یک قانون عام است که در پاسخ به رسوایی‌های حسابداری در شرکت انرون و موسسه حسابرسی آرتور اندرسن، توسط قانونگذاران تصویب شد. این قانون در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۲ به تصویب رسید و چشم انداز شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس آمریکا در زمینه گزارشگری مالی و حسابرسی را دگرگون کرد.
قانون ساربینز-اکسلی به مسائلی همچون استقلال حسابرس، مسئولیت شرکتها در قبال شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس، افشای مالی در شرکتهای سهامی عام و تضاد منافع تحلیلگران مالی پرداخته است. این قانون همچنین حمایت هایی را برای مراجع نظارتی در شرکت های سهامی خاص و عام ایجاد کرده و مجازاتهای جدیدی را برای تقلب، تبانی و ایجاد اختلال در تحقیقات در نظر گرفته است.
تعریف قانون ساربینز-اکسلی
قانون ساربینز-اکسلی (SOX) در سال ۲۰۰۲ ارائه شد و بر اساس آن، نگهداری امن تمام سوابق شرکتها برای حداقل ۵ سال قبل از حذف آن‌ها اجباری شده است. هدف اصلی این قانون، جلوگیری از تقلب در شرکتها است.
قانون ساربینز-اکسلی یکی از مهم‌ترین قوانین حاکم بر فعالیت شرکتهای سهامی عام در ایالات متحده است. این قانون پس از رسوایی‌های مالی شرکت‌هایی مانند انرون و ورلدکام به تصویب رسید تا از تکرار چنین رسوایی‌هایی جلوگیری کند.
اجرای قانون ساربینز-اکسلی باعث شده است که شرکتها به طور جدی‌تری به مسائل حاکمیت شرکتی، گزارشگری مالی و حسابرسی داخلی توجه کنند. این قانون همچنین مسئولیت‌ها و جرائم مدیران ارشد را در قبال گزارش‌های مالی تشدید کرده است. قانون ساربینز-اکسلی نقش مهمی در ایجاد شفافیت و پاسخگویی در شرکتهای سهامی عام ایفا می‌کند و به تقویت اعتماد عمومی به بازارهای مالی کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: ظهور آرتور ادوارد اندرسن و تحول حرفه حسابداری
فصل‌های قانون ساربنز-آکسلی ۲۰۰۲
قانون ساربنز-آکسلی ۲۰۰۲ یک قانون مهم در ایالات متحده است که پس از رسوایی‌های مالی شرکتهای بزرگی مانند انرون و ورلدکام تصویب شد. این قانون در یازده فصل تنظیم شده است که به طور خلاصه عبارتند از:
- هیئت نظارت بر حسابداری شرکتهای عام (پیکابو): این فصل به تشکیل یک هیئت مستقل نظارتی برای شرکتهای عمومی می‌پردازد که به بررسی و نظارت بر عملکرد حسابرسان می‌پردازد.
- استقلال حسابرس: این فصل به اصول و مقررات مربوط به استقلال و بی‌طرفی حسابرسان در انجام وظایف خود می‌پردازد.
- مسئولیت‌پذیری شرکتی: این فصل بر مسئولیت‌های مدیران ارشد شرکتها در قبال گزارشگری مالی و نظارت بر داخلی شرکت تأکید دارد.
- افشاهای مالی بهبودیافته: این فصل به تقویت الزامات افشاء و شفافیت اطلاعات مالی شرکتها می‌پردازد.
- تحلیلگر تضاد منافع: این فصل به موضوع تضاد منافع در فعالیت‌های تحلیلگران مالی می‌پردازد.
- منابع و اختیار کمیسیون: این فصل به تقویت منابع و اختیارات کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) برای نظارت و اجرای قوانین می‌پردازد.
- مطالعات و گزارش‌ها: این فصل به الزام انجام مطالعات و گزارش‌های متعدد درباره‌ی موضوعات مرتبط با قانون ساربنز-آکسلی می‌پردازد.
- حساب‌دهی تقلب شرکتی و مجرمانه: این فصل به مقررات مربوط به افشا و مجازات تقلب‌های مالی و جرائم شرکتی می‌پردازد.
- تقویت جریمه جرم یقه سفیدان: این فصل به تشدید مجازاتهای مربوط به جرائم مالی و تقلب‌های شرکتی می‌پردازد.
- مالیات بر درآمد شرکتی: این فصل به مقررات مالیاتی شرکتها مرتبط با قانون ساربنز-آکسلی می‌پردازد.
- حساب‌دهی تقلب شرکتی: این فصل به الزامات حسابرسی و رسیدگی به تقلب‌های مالی شرکتها می‌پردازد.
قانون ساربنز-آکسلی به‌منظور تقویت نظارت، شفافیت و پاسخگویی در گزارشگری مالی شرکتهای عمومی تصویب شده است و همچنین به تشدید مجازاتهای مرتبط با تقلب‌های مالی و جرائم شرکتی می‌پردازد.
اشاره به برخی از بخش های مهم این قانون
بخش های مهم قانون در رابطه با گزارشگری مالی و کنترل های داخلی عبارتند از:
بخش ۳۰۲ و ۹۰۶:
این بخش ها، موجبات حفظ اطمینان سرمایه‌گذاران نسبت به درستی گزارشگری همگانی را فراهم می‌سازد.
بخش ۴۰۴:
مدیریت شرکت را ملزم به ارائه گزارشی از کنترل‌های داخلی به همراه گزارش سالانه می‌کند.
گزارش کنترل‌های داخلی باید مسئولیت‌های مدیران برای ایجاد و نگهداشت کنترل‌های داخلی کافی ناظر بر گزارشگری مالی را شرح دهد و نظر مدیریت را در مورد اثربخشی کنترل‌های داخلی منعکس کند.
حسابرس مستقل و رسمی شرکت باید ارزیابی مدیریت شرکت از کیفیت کنترل‌های داخلی در رابطه با گزارشگری مالی را بررسی و تأیید کند.
مدیریت شرکت باید تغییرات مهم در کنترل‌های داخلی ناظر بر گزارشگری مالی را که طی ۳ ماهه آخر دوره مالی رخ داده است، افشا کند.
حسابرس شرکت باید ارزیابی مدیریت شرکت از کنترل‌های داخلی در رابطه با گزارشگری مالی را حسابرسی و گزارش آن را ارائه دهد.
این قوانین در جهت افزایش شفافیت و اعتماد سرمایه‌گذاران به گزارشگری مالی شرکتها تدوین شده‌اند.
همچنین بخش ۴۰۴ قانون ساربینز-اکسلی، مدیریت شرکت را ملزم به انجام موارد زیر کرده است:
- مستندسازی و ارزیابی ساختار و عملکرد کنترل‌های داخلی ناظر بر گزارشگری مالی.
- گزارش اثربخشی این کنترل‌های داخلی.
- ارائه گزارش کنترل‌های داخلی به عنوان پیوست گزارش‌های سالانه شرکت.
- بنابراین مدیریت شرکت باید در گزارشات مالی خود، نتایج ارزیابی کنترل‌های داخلی و افشای اطلاعات را ارائه دهد.
در بخش ۳۰۲ قانون، مدیریت شرکت ملزم به انجام موارد زیر شده است:
- ارزیابی اثربخشی کنترل‌ها و روش‌های افشای اطلاعات در ارتباط با گزارش‌های ۳ ماهه و سالانه شرکت.
- ارائه گزارش مربوط به این ارزیابی‌ها.
نقش اصلی کمیسیون بورس و اوراق بهادار امریکا
نقش اصلی کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) به شرح زیر است:
نظارت و تنظیم گری
SEC مسئول نظارت بر بازارهای اوراق بهادار امریکا و تنظیم قوانین و مقررات مربوط به آن است.
این نهاد مسئولیت وضع استانداردهای گزارشگری مالی و افشای اطلاعات برای شرکتهای سهامی عام را بر عهده دارد.
حمایت از سرمایه‌گذاران
هدف اصلی SEC، حمایت از حقوق و منافع سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی است.
این نهاد با نظارت بر شرکتها و اجرای مقررات افشای اطلاعات، شفافیت و اعتماد در بازارهای مالی را تقویت می‌کند.
تنظیم و اجرای قوانین
SEC مسئول تنظیم و اجرای قوانین مربوط به فعالیت‌های شرکتهای سهامی عام و بازارهای اوراق بهادار است.
این نهاد با اعمال مقررات و تحقیقات، از نقض قوانین جلوگیری کرده و متخلفان را مجازات می‌کند.
در مجموع، SEC به عنوان مرجع قانونی و ناظر بر بازارهای مالی ایالات متحده، نقش اساسی در حفظ سلامت، شفافیت و اعتماد در این بازارها ایفا می‌کند.
هیئت نظارت بر حسابداری شرکتهای سهامی عام
هیئت نظارت بر حسابداری شرکتهای سهامی عام (PCAOB) یک نهاد خصوصی غیرانتفاعی است که بر اساس قانون ساربینز-اکسلی ایجاد شده است. هدف اصلی این هیئت، نظارت بر کار حسابرسان شرکتهای سهامی عام به منظور حمایت از منافع سرمایه‌گذاران و افزایش کیفیت گزارش‌های حسابرسی است.
PCAOB مسئول وضع و تدوین استانداردهای حسابرسی مربوط به شرکتهای سهامی عام است. به عنوان مثال، در سال ۲۰۰۴ این هیئت استاندارد شماره ۲ را درباره حسابرسی کنترل‌های داخلی منتشر کرد که توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) تأیید شد.
علاوه بر این، PCAOB مسئول اجرای قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت حسابرسان و حسابرسی شرکتهای سهامی عام است. این هیئت با اعمال نظارت و اقدامات انضباطی، از نقض قوانین توسط حسابرسان جلوگیری می‌کند. در مجموع، PCAOB به عنوان نهادی مستقل و خصوصی، نقش کلیدی در تضمین کیفیت گزارش‌های حسابرسی و حمایت از منافع سرمایه‌گذاران ایفا می‌کند.
جمع بندی
قانون ساربنز-آکسلی (Sarbanes-Oxley Act) که در سال ۲۰۰۲ در ایالات متحده تصویب شد، یک قانون مهم در زمینه حسابداری و اعمال نظارت بر شرکتهای بزرگ است. این قانون به دنبال وقوع اسکاندال‌های مالی بزرگی مانند ورشکستگی شرکتهای انرون و ورلدکام در اوایل دهه ۲۰۰۰ تصویب شد.
قانون ساربنز-آکسلی با هدف بهبود نظارت بر گزارشگری مالی شرکتها و افزایش پاسخگویی مدیران ارشد تدوین شد. این قانون الزامات جدیدی را برای مدیریت ریسک، گزارشگری مالی و حسابرسی شرکتهای بزرگ ایجاد کرد. ازجمله این الزامات می‌توان به ایجاد کمیته حسابرسی مستقل، ارزیابی داخلی سیستم‌های کنترلی و گواهی مدیریت ارشد بر صحت گزارشات مالی اشاره کرد.در نهایت دانستیم که قانون ساربنز-آکسلی با هدف افزایش شفافیت و حسابرسی در گزارشگری مالی شرکتهای بزرگ تدوین شد و سبب تغییرات عمده‌ای در نحوه عملکرد و حسابرسی شرکتها در ایالات متحده شد.
