آپشن یا قرارداد اختیار معامله جزو ابزارهای مشتقه در بازار مالی هستند. به موجب این قرارداد توافق می شود که خرید و فروش یک دارایی روی قیمتی خاص تعیین شود و در تاریخ مشخصی به خریدار واگذار گردد. یعنی قرارداد اختیار خرید به دارندگان حق خرید می دهد. در مقابل قرارداد اختیار فروش حق فروش را به خریدار می دهد. قراردادهای تسویه نشده نیز، قراردادهای خرید و فروشی هستند که انجام شده اند اما با یک قرارداد دیگر سر به سر نشده اند. در ادامه مطلب به بررسی بیشتر معامله اختیار پرداخته‌ایم و جزئیات بیشتری را با مثالی واضح بررسی می‌کنیم. با ما در سبدگردان نوویرا همراه باشید.
آشنایی با مفهوم معامله اختیار یا آپشن
کاربرد معاملات آپشن بیشتر برای پوشش ریسک در معاملات است. معامله اختیار قرارداد خرید و فروشی است برای یک دارایی در یک قیمت تعیین شده که در تاریخ مشخصی واگذار می شود. افرادی که قرارداد اختیار معامله انجام می دهند اجباری برای تسویه مواضع خود در تاریخ مقرر ندارند. این قراردادها از شاخص های مالی مشتق می شوند. معامله گران حرفه ای در بورس سعی بر خرید قرارداد اختیار معامله دارند تا بتوانند در برابر کاهش قیمت مداوم اتریوم سرمایه خود را حفظ کنند.
برای درک مفهوم معامله اختیار به مثال زیر توجه کنید:
به عنوان مثال شما قصد دارید که بیت کوین خریداری کنید. برای این کار ۲ راه پیش روی شماست. یا به طور مستقیم به یک صرافی ارز دیجیتال مراجعه کنید و یک بیت کوین را بخرید. در این صورت برای اینکه بدانید تا مثلا یکی دو ماه آینده چقدر سود یا ضرر می کنید، باید منتظر آن زمان بمانید. راه دوم این است که به صرافی مراجعه کنید که در آن قرارداد اختیار معامله انجام می‌شود. شما با تنظیم قرارداد اختیار معامله، یک هزینه اولیه کم به صرافی پرداخت می‌کنید و تعیین می‌کنید که در دو ماه آینده می‌خواهید یک بیت کوین را به قیمت x خریداری کنید. بعد از گذشت دوماه و در تاریخ مذکور شما می توانید قیمت بیت کوین را بسنجید و بینید که قیمت بیت کوین با قیمت دو ماه پیش چقدر تفاوت دارد و آیا سودی برایتان دارد یا خیر. اگر خواستید می توانید مابقی پول خرید را بپردازید و اگر هم دیدید که سودی برایتان ندارد همان مبلغ پیش پرداخت را داده اید.
به علاوه اگر شما پیش بینی بر کاهش قیمت بیت کوین را داشتید می توانید از قرارداد فروش استفاده کنید و از کاهش قیمت سود کنید!!
انواع قرارداد اختیار معامله
این نوع قرارداد به طور کلی دارای دو نوع خرید و فروش است. زمانی که افراد پیش بینی سود و افزایش قیمت دارند، قرارداد اختیار خرید را انتخاب می کنند. در مقابل زمانی که پیش بینی‌شان بر کاهش قیمت دارایی دیجیتال باشد، از اختیار معامله فروش استفاده می‌کنند. گاهی نیز برخی افراد بر روی ثبات قیمت در نوسانات بازار شرط بندی می کنند.
قرارداد اختیار معامله خرید
قیمت قرارداد اختیار معامله دائما در حال تغییر کردن است. اگر قیمت قرارداد از قیمت بازار کمتر باشد، تریدر می تواند با قیمت خوبی دارایی را بخرد و قرارداد را منعقد کند. اما اگر قیمت قرارداد از قیمت بازار بیشتر باشد، مسلما کسی آن را خریداری نمی‌کند چون سودی برای خریدار در پی ندارد. خریدار می‌تواند برای استفاده کردن یا نکردن از قرارداد خودش با توجه به شرایط بازار انتخاب کند و هیچ اجباری برای خرید ندارد. تنها ریسکی که خریدار می کند پرداخت مبلغ قیمت قرارداد است.
قرارداد اختیار معامله فروش
در مقابل قرارداد اختیار خرید، قرارداد فروش است. وقتی قرارداد اختیار بسته می شود، در صورتی که خریدار بخواهد از اختیار خود استفاده کند، فروشنده مجبور به فروش است. در نتیجه ریسکی که فروشنده متحمل می شود نسبت به خریدار بیشتر است.
بازدهی در قرارداد اختیار معامله خرید
قراردادی که بسته می شود دارای حالت های مختلفی است که کمک می کند خریداران به سود یا زیان برسند. این شرایط را باهم بررسی می کنیم.
بازدهی قرارداد اختیار معامله خرید در سود
در این حالت خریدار می تواند سهم مفاد قرارداد را از بازار نقدی ارزان تر بخرد. چون هنگام اعمال قرارداد اختیار معامله، قیمت پایانی کمتری توافق شده است.
بازدهی قرارداد اختیار معامله خرید در زیان
اگر قیمت اعمال قرارداد از قیمت روز بیشتر باشد، قرارداد در زیان است. مثلا قیمت بیت کوین روی ۱۰۰۰ در نظر گرفته شده است اما اکنون در بازار آزاد ۹۰۰ فروخته می شود. در این شرایط خریدار سودی نمی برد و قرارداد در زیان است. این نکته را هم در نظر داشته باشید که گاهی افراد قرارداد را روی کاهش قیمت یک دارایی می بندند.
بازدهی قرارداد اختیار معامله خرید به صورت خنثی
اگر قیمت اعمال قراردادی که میان خریدار و فروشنده بسته می شود، با قیمت روز بازار یکسان باشد، قرارداد خنثی است.
بازدهی در قرارداد اختیار معامله فروش
افرادی که به عنوان فروشنده وارد بازار شده و اعلام آمادگی می کنند، برای این معاملات دارای شرایط خواهند بود:
قرارداد اختیار معامله فروش در سود
شرایطی است که فروشنده طبق قرارداد می تواند دارایی مذکور را از قیمت روز بازار گران‌تر بفروشد. شرایطی که قیمت قرارداد اختیار معامله، از قیمت روز بازار بیشتر است.
قرارداد اختیار معامله فروش در زیان
اگر قیمت پایانی در بازار روز از قیمت اعمال شده در قرارداد کمتر باشد اصطلاحا قرارداد در زیان است. یعنی فروشنده دارایی را ارزان تر از نرخ روز بازار می فروشد.
قرارداد اختیار معامله فروش به صورت خنثی
این شرایط برای خریدار و فروشنده یکسان است. وضعیتی که قیمت اعمال شده در قرارداد اختیار، با قیمت پایانی بازار یکسان است و هیچ تفاوتی ندارد.
مهمترین مولفه ها در قرارداد آپشن
هر کدام از انواع معاملات در بازار بورس ارکان و مولفه های خاص خود را دارد که باید با آنها آشنا باشید:
- اندازه یا size:
مقدار سفارش به تعداد قراردادهایی که معامله می شود.
- تاریخ سررسید یا همان Expiration Date :
زمان انتهای قرارداد است که باید تکلیف معامله مشخص شود بعد از این تاریخ، قراردادهای اختیار معامله قابلیت خرید و فروش ندارد.
- قیمت توافقی یا همان Strike Price:
قیمت اعمال یا قیمت توافقی همان قیمتی است که افراد روی آن توافق می کنند. دارایی مذکور به این قیمت خریده یا فروخته خواهد شد.
- قیمت قرارداد اختیار معامله یا Premium:
هزینه ای است که سرمایه گذار یا خریدار باید به فروشنده در ازای گرفتن حق اختیار بپردازد. در نتیجه خریداران قرارداد، بر اساس قیمت قرارداد فروشندگان خرید خود را انجام می‌دهند.
قراردادهای معامله اختیار به چه روش هایی اعمال می شوند؟
قراردادها به دو روش آمریکایی و اروپایی اعمال می شوند.
در روش اروپایی شخص دارنده اختیار تنها می تواند در تاریخ سررسید و مقرر شده اعمال کند و قبل از رسیدن تاریخ موعد نمی تواند اقدامی کند.
اما در روش آمریکایی قرارداد به نحوی است که دارنده می تواند در هر روز از دوره معاملاتی تا تاریخ مقرر شده اقدام به اعمال اختیار کند.
این روش‌های اعمال قراردادها به افراد کمک می کند که قدرت اختیار و انتخاب بالاتری داشته باشند. البته که در ایران تنها سبک اروپایی اعمل می شود. افراد باید تا سررسید تاریخ قرارداد خود صبر کنند.
وجه تضمین اختیار معامله سهام
در قراردادهای اختیار معامله باید وجه تضمین از سوی فروشندگان پرداخت شود.
- وجه تضمین اولیه
وجه تضمین اولیه وجهی است که هنگام انجام معامله، باید وجهی به عنوان تضمین از سوی فروشنده اخذ شود. این وجه بعد از تاریخ سررسید آزاد شده و فروشنده می تواند آن را برداشت کند.
در قراردادهای اختیار معامله فردی که به عنوان خریدار معامله است، نیاز به پرداخت وجهی به عنوان تضمین ندارد. خریدار اختیار دارد که معامله را در تاریخ سررسید انجام دهد. و تنها فروشنده باید برای فروش مفاد قرارداد، تعهد بدهد.
- وجه تضمین لازم
افرادی که در بازار به عنوان فروشنده اختیار معامله عمل می کنند باید موجودی حسابشان طبق قانون پٌر باشد. این مقدار وجه ، بیشتر از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم است. وجه تضمین لازم هر روز براساس نرخ روز اعلام می شود. این مبلغ با وجه تضمین اولیه متفاوت است و اگر کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم باشد، فروشنده باید تا قبل از اتمام جلسه معاملاتی روز کاری بعدی، اقدام به تکمیل و افزایش موجودی حساب کند.
نکته: اگر موجودی حساب فروشنده از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم کمتر شود در اصطلاح کال مارجین شده است.
در قراردادهای اختیار معامله فردی که قصد دارد در موقعیت فروش قرار بگیرد باید ۲۰ درصد ارزش قرارداد را به عنوان وجه اولیه تضمین نزد بورس کالا سپرده گذاری کنند.
مزایا معاملات آپشن یا معامله اختیار
استفاده از قرارداد اختیار معامله در بازار ارز دیجیتال بسیار رایج است اما مثل هر نوع معامله دیگری دارای مزایا و معایب خاص خودش است. سرمایه گذاران با توجه به این نکات اقدام به خرید و فروش اختیار معامله خود می کنند. برخی از مزایای این کار عبارت است از :
امکان نقد شوندگی بالا نسبت به سایر بازارهای سرمایه
با استفاده از استراتژی هایی که در قراردادهای اختیار معامله وجود دارد، می توانید میزان ریسک معامله را کاهش داد.
معایب معاملات آپشن یا معامله اختیار
پیش بینی قیمت ارز دیجیتال در آینده کار دشواری است و اگر تحلیل به درستی انجام نشود، احتمال وجود ضرر و زیان زیادی وجود دارد. برای اینکه سرمایه خود را حفظ کنید باید اراف زیادی به شرایط بازار داشته باشید.
سوالات متداول
جمع بندی
قرارداد اختیار معامله یکی از انواع ابزار مشتقه است که به خریدار و فروشنده این امکان را می‌دهد که در زمان تعیین شده معامله خاصی را در تاریخ مشخصی انجام دهند. خریدار مبلغی را به عنوان پیش پرداخت که به آن قیمت قرارداد اختیار معامله گفته می‌شود، پرداخت می کند. در تاریخ مشخص شده خریدار می تواند قرارداد اختیار را به سرانجام رسانده و خرید کند و فروشنده ملزم به فروش است. در صورتی که پیش بینی خریدار به درستی انجام نشده باشد و خریدار با ضرر مواجه شود می تواند از اختیار خرید خود استفاده نکند و تنها ضرری که متحمل می شود همان مبلغ پرداخت شده اولیه است. در بازار ارز دیجیتال این سبک از خرید و فروش بسیار رایج است و در ایران نیز رونق زیادی دارد.
