گفتیم که شرکت ها برای گسترش طرح های خود و توسعه شرکت، از روشهای متداولی برای افزایش سرمایه استفاده می کنند. در زمان افزایش سرمایه با مفهومی به عنوان حق تقدم سهام روبرو هستیم که موضوع اصلی این مقاله را تشکیل می دهد. حق تقدم سهام اوراقی است که در زمان افزایش سرمایه توسط شرکت ها مطابق با قوانین تجارت، منتشر می شود و در اختیار سهامداران شرکت قرار می گیرد. در این مطلب از نوویرا با ما همراه باشید تا جزئیات بیشتری را مورد بررسی قرار دهیم.
تعریف حق تقدم سهام
حق تقدم اوراقی است که در اختیار سهامداران شرکت قرار می گیرد. تعداد هر حق تقدمی که به افراد تعلق می گیرد، به تعداد سهام و میزان درصد افزایش سرمایه وابسته است. ارزش اسمی هر برگه حق تقدم ۱۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان است. شما به عنوان سهامدار حق انتخاب دارید. می توانید از حق تقدم خود استفاده کنید و ارزش اسمی حق تقدم را پرداخت کرده و در شرکت سهام جدید داشته باشید. و اگر مایل به انجام این کار نبودید می توانید حق تقدم خود را در بازه زمانی دوماهه که برای این کار در نظر گرفته شده است، بفروشید. قیمت حق تقدم برابر است با قیمت سهام منهای ارزش اسمی آن. در واقع قیمت حق تقدم برابر است با ارزش روز سهام منهای ۱۰۰۰ ریال. اگر هم تمایلی به فروش حق تقدم نداشتید به علاوه پولی هم برای دریافت آن نپرداختید، شرکت به جای شما اقدام به استفاده از حق تقدم استفاده نشده می کند.
نکته ای که در مورد استفاده از حق تقدم و تبدیل آن به سهام وجود دارد، این است که شما با خرید سهام جدید به همان نسبتی که از قبل سهام شرکت را داشتید، سهام خواهید داشت. یعنی نسبت سهام شما از کل شرکت تغییری نمی کند.
بعد از اعلام حق تقدم شرکت بسته به اینکه این افزایش سرمایه به چه منظوری استفاده خواهد شد، قیمت سهام شرکت و حق تقدم آن می تواند با افزایش روبه رو شود. یعنی باید دید این افزایش سرمایه برای پرداخت بدهی هاست یا صاحبان شرکت می خواهند خط تولید جدید راه بیندازند یا شرکت را گسترده تر کنند ؟ با توجه به پتانسیل رشد شرکت، حق تقدم و ارزش سهام شرکت بالا می رود.
حق تقدم سهام به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
سهامدارانی که قبل از توقف نماد به علت افزایش سرمایه جزو سهامداران شرکت بوده اند، شامل حق تقدم می شوند.
تعداد حق تقدم برای هر سرمایه گذار چقدر است؟
شاید برایتان سوال باشد که هر سهامدار چه تعدادی حق تقدم را دریافت می‌کند؟ تعداد حق تقدم بستگی به تعداد سهام شما و درصد افزایش سرمایه دارد. مثلا اگر شما ۱۰۰ سهام از شرکت داشته باشید، با افزایش ۱۰۰ درصد سرمایه شرکت، به شما ۱۰۰ حق تقدم تعلق می گیرد.
به عبارتی برای محاسبه حق تقدم باید درصد افزایش سرمایه را در نظر گرفت. نسبت به تعداد سهام شما از شرکت و همچنین درصد افزایش سرمایه تعداد حق تقدم دریافتی شما مشخص می شود.
رابطه درصد مالکیت و حق تقدم سهام
برای آنکه راحتتر به مفهوم حق تقدم و رابطه آن با مالکیت و سهام سهامداران پی ببریم به این مثال توجه کنید.
درنظر داشته باشید زمانی که شرکت بخواهد به اندازه ۱۰۰درصد افزایش سرمایه بدهد، در این روش تلاش می کند با فروش حق تقدم این سرمایه را فراهم کند. بنابراین سهامداران اگر بخواهند درصد مالکیت خود را حفظ کنند، باید مبلغ مرتبط با ارزش اسمی حق تقدم را بپردازند. این امتیاز مثبتی است برای سهامدارانی که از قبل سهام یک شرکت را خریده اند. شرکت با استفاده از فروش حق تقدم و دریافت مبلغ اسمی آن سرمایهمورد نیاز خود را فراهم می کند. و بعد می تواند این سرمایه را در مواردی نظیر طرح های جدید و پرداخت بدهی و توسعه شرکت هزینه کند. به همین دلیل به این روش افزایش سرمایه که از طریق انتشار حق تقدم انجام می شود، افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی گفته می شود.
با توجه به توضیحات ارائه شده اکنون باید بدانید که چرا با خرید حق تقدم درصد مالکیت شما حفظ می شود و افزایش نمی یابد. چراکه با افزایش سرمایه شرکت اگر مالکیت سهام شما یک درصد باشد و شرکت بخواهد سرمایه خود را دوبرابر کند و صددرصد افزایش بدهد، شما باید حق تقدمی را که به خودتان اختصاص پیدا کرده است خریداری کنید. تا بتوانید درصد مالکیت خود را حفظ کنید با فروش حق تقدم درصد مالکیت شما کاهش یافته و با خرید آن درصد مالکیت شما حفظ خواهد شد.
نماد حق تقدم در بورس
هر شرکت بورسی یک نماد مخصوص به خود در بورس دارد. به همین ترتیب حق تقدم نیز نماد مخصوص به خود را دارد. این نماد با افزودن حرف (ح) به انتهای نماد شرکت ساخته می شود.
انواع روشهای استفاده از حق تقدم برای سهامداران
سهامداران در مواجهه با برگه حق تقدم ۳ گزینه انتخاب دارند:
- حق تقدم خود را در مهلت مقرر شده ۲ ماهه بفروشند
- مبلغ ارزش اسمی حق تقدم را پرداخت کنند.
- هیچ کاری در مقابل برگه حق تقدم خود انجام ندهند.
زمانی که شرکت برای افزایش سرمایه اقدام کرده و حق تقدم منتشر می کند، در پرتفوی مربوط به سهامداران مشخص خواهد شد. سهامداران می توانند در مهلتی که برای استفاده از حق تقدم که معمولا دوماه است اقدامات لازم را انجام داده و تصمیم گیری کنند.
پرداخت مبلغ اسمی حق تقدم : اگر سهامداری بخواهد این مبلغ را پرداخت کند، پس از مدتی حق تقدم آن تبدیل به سهام خواهد شد. برای استفاده و پرداخت حق تقدم، بعد از تصویب افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در مجمع، سهامداران گواهی حق تقدم را پر کرده و با فیش واریزی وجه نقد به شرکت ارسال می کنند. روش های پرداخت مبلغ حق تقدم در هر شرکتی با توجه به اطلاعیه آن متفات است. جزئیات پرداخت مبلغ حق تقدم در سایت کدال منتشر می شود. بعد از گذراندن مراحل قانونی در نهایت با ثبت آگهی افزایش سرمایه در سایت کدال حق تقدم به سهام تبدیل می شود.
فروش حق تقدم: برای معاملات حق تقدم دوره زمانی ۲ ماهه تعیین می شود. در این مدت زمان سهامداران می توانند اقدام به فروش حق تقدم خود کنند. در برخی مواقع ممکن است این دوره دو ماهه تمدید شود. دامنه نوسان حق تقدم سهام در بورس، دو برابر دامنه نوسان سهام شرکت است. دامنه نوسان حق تقدم سهام در فرابورس، با دامنه نوسان سهام شرکت برابر است.
در معاملات حق تقدم محدودیتی در تعداد فروش حق تقدم وجود ندارد و حق تقدم می تواند چندین بار بین افراد به خرید و فروش برسد.
در صورتیکه قیمت حق تقدم از قیمت پایانی سهم کمتر باشد، افراد با خرید حق تقدم ارزانتر سود می کنند. البته افراد باید دوره های تابلو خوانی، نوسان گیری و همچنین ترفندهای مختلف در بورس را فرابگیرند تا بتوانند از خرید و فروش حق تقدم به نفع خودشان بهره ببرند.
حالت سوم در مقابل حق تقدم( عدم پرداخت ارزش اسمی یا فروش حق تقدم) : حالت سوم شرایطی است که فرد در قبال حق تقدم خود هیچ کاری انجام ندهد. یعنی سهامدار در مهلت تعیین شده برای پرداخت مبلغ اسمی سهام اقدامی نکرده و آن را نفروخته است. در این شرایط بعد از اینکه نماد حق تقدم متوقف شد، حق تقدم هایی که ارزش اسمی آنها پرداخت نشده مشخص خواهد شد. در این جا خود شرکت در مرحله پذیره نویسی عمومی، حق تقدم ها را به فروش می رساند. مبلغ حاصل بعد از کسر کارمزد و هزینه ها، به حساب سهامدار واریز می شود. جزئیات مراحله پذیره نویسی نیز در سایت کدال موجود است. افراد با انتخاب نام نماد، گروه اطلاعایه و نوع اطلاعیه می توانند از جزئیات آنها باخبر شوند.
برای شرکت در پذیره نویسی به صورت اینترنتی و غیر حضوری از طریق سامانه ذینفعان بازار سرمایه اقدام کنید.
مزایا و معایب حق تقدم چیست؟
حق تقدم برای سرمایه گذار و شرکت می تواند با مزایا و معایبی همراه باشد:
از جمله مزایای حق تقدم:
- حق تقدم یک منبع تامین مالی برای شرکت ها است.
- صادر شدن حق تقدم با کاهش قیمت خود سهم همراه است. بنابراین سهامدارانی که از حق تقدم استفاده میکنند متضرر نمی شوند.
- سهامداران می‌توانند با استفاده از اولویتِ مالکیت شرکت که با حق تقدم ایجاد شده، سهام شرکت را به قیمت ارزانی بخرند.
از جمله معایب حق تقدم:
- فرآیند تبدیل حق تقدم به سهام طولانی و زمانبر است.
- برخی مواقع انتشار حق تقدم باعث میشود تا سهامداران نسبت به عملکرد مالی و سلامت اقتصادی شرکت دچار شک و تردید شوند و به همین دلیل قیمت سهام بعد از بازگشایی دچار ریزش میشود.
سوالات متداول
جمع بندی
حق تقدم سهام یک برگه بهاداری است که در زمان افزایش سرمایه به سهامداران تعلق می یگرد. افراد می توانند از این حق تقدم استفاده کنند و یا آن را در بورس به دیگران بفروشند. اگر هم هیچ کاری در مقابل حق تقدم انجام ندهند، شرکت خودش می تواند این ورقه را بفروشد. حق تقدم بعد از مرحله پذیره نویسی امکان فروش ندارد. بنابراین سهامداران در این هنگام باید منتظر تبدیل شدن حق تقدم به سهام باشند.
حق تقدم استفاده نشده برای افرادی که نه حق تقدم خود را فروخته اند و نه در مهلت مقرر ارزش اسمی را پرداخت کرده اند، بعد از اتمام پذیره نویسی عمومی و حراج شدن حق تقدم های استفاده نشده، شرکت اطلاعیه را منتشر می کند که در آن نحوه پرداخت این حق تقدم ها مشخص می شود. این اطلاعات در سایت کدال موجود است.
