معاملات بلوکی (Block Trading) یکی از روش‌های معاملاتی در بازارهای مالی است که به‌طور ویژه برای خرید و فروش حجم‌های بزرگ دارایی‌ها طراحی شده است. این نوع معاملات معمولاً توسط سرمایه‌گذاران نهادی، همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها انجام می‌شود و به‌دلیل حجم بالای آنها، می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر قیمت دارایی‌ها داشته باشد. معاملات بلوکی به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که بدون ایجاد نوسانات شدید در بازار، حجم زیادی از دارایی‌ها را خرید و فروش کنند. این نوع معاملات معمولاً خارج از بازارهای عمومی و به‌طور مستقیم بین خریدار و فروشنده یا از طریق دلالان و کارگزاران خاص انجام می‌شود. از آنجا که معاملات بلوکی به‌دلیل حجم بالای آنها می‌توانند قیمت‌های بازار را تحت تأثیر قرار دهند، این نوع معاملات به‌ویژه در شرایطی که بازار ناپایدار است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین، به‌دلیل حجم بالای معاملات، هزینه‌های کارمزد معمولاً در این نوع معاملات کاهش می‌یابد.
در ادامه این مطلب از سبدگردان نوویرا ، به بررسی جزئیات بیشتر در مورد ویژگی‌ها، مزایا و معایب معاملات بلوکی، و همچنین تأثیرات آنها بر بازارهای مالی خواهیم پرداخت. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران و تحلیلگران کمک می‌کند تا درک بهتری از این نوع معاملات و نحوه تأثیرگذاری آنها بر شرایط بازار داشته باشند.
شرایط معاملات بلوکی
تمام معاملات بلوکی در بخش دیده‌بان سایت مدیریت فناوری بورس www.tsetmc.com قابل مشاهده هستند. این معاملات معمولاً با کد ۲ و در برخی موارد با کد ۴ نمایش داده می‌شوند. به‌عنوان مثال، اگر نمادهایی مانند «وسینا۲» یا «حفاری۴» را مشاهده کردید، این نشان‌دهنده‌ی معاملات بلوکی در بورس است. در مقابل، نمادهایی مانند «فولاد۱» یا «فملی۱» نشان‌دهنده‌ی معاملات عادی هستند که در بازار انجام می‌شوند. این تفکیک به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بتوانند معاملات بزرگ و تأثیرگذار را شناسایی کرده و تحلیل‌های دقیق‌تری از وضعیت بازار داشته باشند. معاملات بلوکی به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود نیاز به شرایط و ملزومات خاصی دارند. در ادامه به بررسی شرایط اصلی برای انجام معاملات بلوکی می‌پردازیم:
۱. حجم بالای معاملات
معاملات بلوکی معمولاً شامل حجم‌های بزرگ دارایی‌ها هستند. این حجم ممکن است به چند صد هزار یا حتی میلیون‌ها واحد از یک دارایی برسد. به همین دلیل، معاملات بلوکی بیشتر توسط سرمایه‌گذاران نهادی انجام می‌شود که توانایی خرید یا فروش این حجم‌های بزرگ را دارند.
۲. عدم تأثیر بر بازار
یکی از مزایای اصلی معاملات بلوکی این است که این نوع معاملات به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تأثیر کمتری بر قیمت‌های بازار داشته باشند. به‌عبارت دیگر، انجام یک معامله بلوکی نمی‌تواند باعث نوسانات شدید قیمت در بازار عمومی شود. این امر به‌ویژه در بازارهای ناپایدار اهمیت دارد.
۳. اجرای خارج از بازار عمومی
معاملات بلوکی معمولاً خارج از صرافی‌های عمومی و در محیط‌های خاص انجام می‌شوند. این معاملات می‌توانند از طریق دلالان، کارگزاران یا شبکه‌های خصوصی انجام شوند که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا با یکدیگر مستقیماً معامله کنند.
۴. پذیرش خطرات
سرمایه‌گذاران باید آمادگی پذیرش خطرات مرتبط با حجم بالای معاملات را داشته باشند. با وجود اینکه معاملات بلوکی می‌توانند هزینه‌های کارمزد را کاهش دهند، اما خطرات مرتبط با نوسانات قیمت و عدم نقدشوندگی نیز وجود دارد.
۵. نیاز به توافق‌نامه‌ها
معاملات بلوکی معمولاً نیاز به توافق‌نامه‌های خاص دارند که شرایط و جزئیات معامله را مشخص می‌کند. این توافق‌نامه‌ها می‌توانند شامل قیمت، زمان انجام معامله و شرایط پرداخت باشند.
۶. شفافیت و افشای اطلاعات
در برخی از بازارها، معاملات بلوکی ممکن است نیاز به افشای اطلاعات خاصی داشته باشند. این اطلاعات می‌توانند شامل جزئیات در مورد طرفین معامله و حجم معاملات باشند تا اطمینان از شفافیت و جلوگیری از دستکاری بازار فراهم شود.
معاملات بلوکی در بورس تحت شرایط خاصی انجام می‌شوند که مشابه معاملات عادی هستند، اما تفاوت‌هایی نیز دارند. در ادامه به ذکر چند مورد دیگر در مورد شرایط معاملات بلوکی خواهیم پرداخت:
- ساعات آغاز و خاتمه معاملات بلوکی همانند بازار عادی است و طول هر جلسه معاملاتی نیز به همین ترتیب تعیین می‌شود. دامنه نوسان مجاز قیمت در این نوع معاملات مشابه بازار معاملات خرد است، به این معنا که تغییرات قیمت تحت محدودیت‌های خاصی قرار دارد.
- برای تعیین قیمت مرجع روزانه در معاملات بلوکی، از قیمت مرجع همان روز در بازار عادی استفاده می‌شود. سایر شرایط معاملات بلوکی نیز به‌طور کلی با شرایط معاملات در نماد اصلی یکسان است.
- معاملات بلوکی به‌صورت حراج ناپیوسته انجام می‌شود و این حراج‌ها هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شوند. در این نوع معاملات، تنها سفارش‌های محدود قابل اجرا هستند و امکان معامله از طریق کد گروهی وجود ندارد. این بدین معناست که هر معامله باید به‌طور مستقیم و با سفارش مشخص انجام شود.
- تا زمانی که نماد معاملاتی یک سهم در بازار عادی متوقف نشده باشد، این نماد در بازار بلوکی نیز فعال خواهد بود. همچنین، نماد معاملاتی در بازار بلوکی تا زمانی که دامنه نوسان روزانه قیمت در بازار عادی به دلیل بازگشایی نماد افزایش پیدا کند، متوقف خواهد شد.
معاملات بلوکی چگونه انجام می‌شوند؟
معاملات بلوکی در بورس به‌صورت منظم و با رعایت مراحل خاصی انجام می‌شوند که در ادامه به تشریح هر مرحله می‌پردازیم:
ثبت پیشنهاد:
کارگزار خریدار یا فروشنده ابتدا پیشنهاد خرید یا فروش خود را با قیمت مشخص در سامانه معاملات بلوکی ثبت می‌کند. این پیشنهاد شامل حجم بالایی از سهام یا اوراق بهادار است.
پذیرش پیشنهاد:
کارگزار پذیرنده پیشنهاد، قیمت پیشنهادی را بررسی و تأیید می‌کند. اگر این پیشنهاد شامل فروش سهامی باشد که قابلیت تسویه به‌صورت خارج از پایاپای دارد، شرایط تسویه مشخص می‌شود.
تسویه:
در صورتی‌که تسویه به‌صورت نقدی یا خارج از پایاپای تأیید شود، پیشنهادات به بورس یا فرابورس ارسال می‌شوند. اگر روش تسویه «نقدی» باشد، سفارش‌ها برای تأیید به بورس ارسال می‌شوند. در حالت «خارج از پایاپای»، کارگزار پذیرنده باید تأییدیه را از کارگزار پیشنهاد دهنده دریافت کند.
تأیید نهایی:
بورس یا فرابورس پس از بررسی و اطمینان از عدم مغایرت سفارش‌ها با قوانین و مقررات، معامله را تأیید کرده و سفارش‌های تطبیق یافته را برای ثبت نهایی به سامانه ارسال می‌کنند.
نگهداری اطلاعات:
تمامی اطلاعات مربوط به معاملات بلوکی و جزئیات آنها در سامانه ثبت می‌شود تا شفافیت و پیگیری‌های بعدی امکان‌پذیر باشد.
این فرآیند به‌گونه‌ای طراحی شده که از نوسانات شدید در قیمت‌ها ناشی از معاملات بزرگ جلوگیری کند و به سرمایه‌گذاران این امکان را بدهد که بدون تأثیرگذاری مستقیم بر بازار، معاملات خود را انجام دهند.
دسترسی آسان به آمار معاملات بلوکی در بورس
برای مشاهده آمار و اطلاعات مربوط به معاملات بلوکی نمادهای بازار بورس و دیگر اطلاعات مرتبط، تنها کافیست به سایت بورس اوراق بهادار تهران مراجعه کنید. سپس از بخش اطلاعات بازار، گزینه “نگاهی به وضعیت بازار (روزانه)” را انتخاب کنید تا به اطلاعات دقیق و به‌روز دسترسی پیدا کنید.
آیا معامله بلوکی باعث رشد قیمت سهم می شود؟
معاملات بلوکی می‌توانند تأثیرات مختلفی بر قیمت سهم داشته باشند، اما به‌طور کلی، این معاملات به‌دلیل حجم بالای خود، ممکن است باعث نوسانات قیمت شوند. در زیر به بررسی این موضوع می‌پردازیم:
تأثیر مثبت : گر یک معامله بلوکی در شرایط مثبت بازار انجام شود و نشان‌دهنده اعتماد سرمایه‌گذاران به آینده شرکت باشد، ممکن است به رشد قیمت سهم کمک کند. ورود سرمایه‌های بزرگ می‌تواند سیگنالی مثبت برای سایر سرمایه‌گذاران باشد.
تأثیر منفی : از سوی دیگر، اگر یک معامله بلوکی به‌صورت ناگهانی و در یک شرایط نامناسب انجام شود، می‌تواند به کاهش قیمت سهم منجر شود. به‌ویژه در زمان‌هایی که بازار در حال نزول است، فروش حجم بالای سهام می‌تواند احساسات منفی در بازار ایجاد کند.
عدم تأثیر مستقیم : معاملات بلوکی معمولاً در خارج از بازار عمومی و با توافق‌های قبلی انجام می‌شوند تا تأثیرات مستقیم بر قیمت‌های جاری کاهش یابد. این معاملات به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از نوسانات شدید جلوگیری کنند.
تفاوت معامله بلوکی با کد به کد
معاملات بلوکی و کد به کد دو نوع مختلف از معاملات در بازار بورس هستند که هر یک ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های آنها می‌پردازیم:
- معاملات بلوکی: این نوع معاملات شامل خرید و فروش حجم بالایی از سهام یا اوراق بهادار است که معمولاً توسط سرمایه‌گذاران نهادی انجام می‌شود. هدف از این معاملات جلوگیری از تأثیرات منفی بر قیمت سهم در بازار است، زیرا معاملات بزرگ معمولاً خارج از بازار عمومی و با توافق قبلی انجام می‌شوند.
- کد به کد: در این نوع معاملات، کد معاملاتی خاصی برای یک سهم به‌صورت همزمان برای خرید و فروش ثبت می‌شود. هدف از این کار معمولاً تأثیرگذاری بر قیمت سهم است، به‌خصوص زمانی که قیمت سهم در حال افزایش یا کاهش است. این معاملات می‌توانند به‌عنوان یک معامله صوری دیده شوند که برای ایجاد نوسان در قیمت‌ها انجام می‌شود.
نحوه انجام هر کدام نیز متفاوت است:
- معاملات بلوکی: این معاملات در یک سامانه مخصوص به نام بازار بلوک انجام می‌شوند و به‌صورت حراج ناپیوسته هر ۵ دقیقه یک بار برگزار می‌شوند. تنها سفارش‌های محدود در این معاملات پذیرفته می‌شوند.
- کد به کد: این معاملات معمولاً به‌صورت همزمان و از طریق کدهای مختلف یک کارگزاری انجام می‌شوند. مثلاً یک کارگزار ممکن است برای خود چندین کد حقیقی داشته باشد و با استفاده از این کدها، سفارش خرید و فروش را همزمان ثبت کند.
و اما تأثیراین دو روش بر بازار
- معاملات بلوکی: این نوع معاملات معمولاً تأثیر کمتری بر قیمت‌های بازار دارند، زیرا هدف آنها جلوگیری از نوسانات شدید است و معمولاً در شرایط خاص انجام می‌شوند.
- کد به کد: این نوع معاملات می‌توانند تأثیر مستقیم و قابل توجهی بر قیمت سهم داشته باشند، زیرا به‌طور عمدی برای ایجاد نوسان در قیمت‌ها طراحی شده‌اند.
جمع بندی
معاملات بلوکی نوع خاصی از معاملات در بازار بورس هستند که به‌طور عمده توسط سرمایه‌گذاران نهادی برای خرید و فروش حجم‌های بالایی از سهام یا اوراق بهادار انجام می‌شوند. این معاملات به‌دلیل ویژگی‌های خاص خود، نقش مهمی در حفظ تعادل و ثبات بازار دارند. حجم بالای این معاملات معمولاً موجب می‌شود که تأثیرات منفی بر قیمت‌های بازار کاهش یابد و از نوسانات شدید جلوگیری شود. معاملات بلوکی به‌صورت حراج ناپیوسته و در فواصل زمانی مشخص (هر ۵ دقیقه) انجام می‌شوند و تنها سفارش‌های محدود در این فرآیند پذیرفته می‌شوند. اغلب سرمایه‌گذاران حقوقی و نهادی در این نوع معاملات شرکت می‌کنند، که می‌تواند به افزایش ثبات بازار کمک کند. در مقایسه با معاملات کد به کد، که هدف آنها تأثیرگذاری بر قیمت‌هاست، معاملات بلوکی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از نوسانات شدید جلوگیری کنند و در عوض، بر ثبات و شفافیت بازار تأکید دارند. به‌طور کلی، معاملات بلوکی ابزار مهمی برای مدیریت ریسک و حفظ تعادل در بازارهای مالی به شمار می‌آیند.
