بازارگردانی چیست؟

بازارگردانی مفهومی در بورس است که به حل مشکلاتی همچون تشکیل صف‌های طولانی خرید و فروش در بازار بورس می‌پردازد. بازارگردان‌ها کسانی هستند که با دریافت مجوزهای لازم از سازمان بورس و اوراق بهادار، به جهت تعدیل بازار عرضه و تقاضا و کسب سود بیشتر، به خرید و فروش اوراق بهادار اقدام می‌کنند. هنگامی که میان بازار عرضه و تقاضا اختلاف چشمگیری وجود داشته باشد، بازارگردان ها به میدان آمده و با خرید و فروش اوراق بهادار اقدام به تعدیل بازار می کنند. در واقع زمانی که بازار دچار نوسان زیاد و ناآرامی است؛ بازارگردان با مجوزهایی که دارد وارد عرصه شده و تعهد می‌دهد که میزان نقد شوندگی در بازار را زیاد کند و با خرید و فروش اوراق باعث تعدیل دامنه نوسان قیمت سهام شود. در این شرایط آرامش به بازار برخواهد گشت.

وظایف بازارگردان چیست؟

حفظ تعادل در بازارهای مالی مهمترین وظیفه بازارگردان است. به طور کلی بازارگردان ها نهاد یا شرکت‌هایی هستند که تلاش می‌کنند در بازار مالی، صف‌های خرید و فروش کمتری ایجاد شود. این اقدام از مهمترین وظایف بازارگردان‌ها به حساب می‌آید. زمانی که با وجود اخبار سیاسی و اقتصادی هیجاناتی در بازار ایجاد می شود، بازارگردان با هدف حفظ تعادل و آرام کردن تشنج ایجاد شده در بازار می تواند با خرید و فروش سهام وارد میدان شده و هیجان بازار را کنترل کند. زمانی که افراد زیادی تمایل به فروش یک سهم دارند، بازارگردان با خرید سهام آنها به جو بازار کمک می کند. و در زمانی که صف های طولانی برای خرید سهام ایجاد می شود، بازارگردان با فروش سهام می تواند کنترل بازار را به دست بگیرد و به تعادل بازار کمک کند.
بازارگردان‌ها سعی می‌کنند میزان عرضه و تقاضا در صف‌های بازار مالی را به تعادل برسانند. و با این کار باعث حفظ نقدینگی در بازار می‌شوند. از نوسان شدید قیمت‌ها جلوگیری می کنند و میزان عرضه و تقاضا در سهم های مختلف را کنترل می کنند.

بنابراین وظایف بازارگردان به طور کلی شامل ۳ عنوان زیر است:
• حفظ نقدینگی در بازار
• جلوگیری از نوسان قیمت شدید
• تعدیل میزان عرضه و تقاضا در بازار

فعالیت بازارگردان در بازار مثبت و منفی بورس

هنگامی که صف های فروش طولانی ایجاد می شود، بازارگردان به صورت روزانه سعی بر خرید سهام شرکت ها دارد تا باعث ایجاد نقدینگی در بازار شود و هیجانات کاذب را کاهش دهد. در زمان‌هایی که صف خرید طولانی ایجاد می‌شود، بازارگردان در نقش فروشنده اقدام به فروش سهام کرده و باعث تعدیل بازار می‌شود. بدین ترتیب هیجانات کاذب بازار کنترل شده و باعث حفظ ثبات بازار بورس می‌شود.

هدف اصلی بازارگردانی چیست؟

بازارگردانی با خرید و فروش به موقع در زمان هایی که بازار درگیر حواشی و نوسان قیمت شده است، باعث حفظ ثبات در بازار مالی می شود. جلوگیری از تشکیل صف طولانی برای خرید یا فروش سهام به جهت کنترل بازار مهمترین هدف بازارگردان است. زمانی که بازار رشد می کند، فروش سهام باعث جلوگیری از رشد هیجانی می شود. در هنگام ریزش ارزش سهام نیز با خرید به موقع مانع افت ارزش سهام می‌شود. بنابراین بازارگردان با داشتن پشتوانه مالی قوی، سعی بر کنترل عرضه و تقاضا در بازار می‌شود.

بازارگردان در بازار بورس چه امتیازاتی دارد؟

برخی امتیازات مثبت از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار به بازارگردان ها داده شده است:

• یک ایستگاه معاملاتی برای بازارگردانی هر اوراق بهادار به نام station در نظر گرفته شده است که در این ایستگاه تنها خرید و فروش اوراق بازارگردانی مجاز است.
• تخفیف کارمزد معاملات دیگر امتیاز بازارگردانی است. سقف کارمزد بورس از معاملات بازارگردان ده درصد سقف معامله های رایج است.
• فروش سهام توسط بازارگردان، مشمول مالیات نمی شود. این امتیاز معاف از مالیاتی برای بازارگردان ها در نظر گرفته شده است.
  بازارگردان باید با توجه به نوع فعالیتی که متقبل می شود، از دایره مالی وسیعی برخوردار باشد. در صورتی که شرکت کارگزاری بتواند وظایف بازارگردانی خود را به خوبی انجام دهد، مجوز بازارگردانی برای یک سال توسط سازمان بورس قابل تمدید است.

عوامل موثر بر بازارگردانی

سه عامل مهم عمق بازار، عرض بازار و نسبت سرمایه گذاران بر بازارگردانی اثرگذار است.

• عمق بازار
  عمق بازار زمانی شکل می گیرد که سفارش های خرید و فروش در قیمت هایی که بالاتر یا پایین‌تر از قیمت تعادلی است، همچنان و به طور پیوسته وجود داشته باشد. به این معنی که بعد از هر رشد قیمت یا افت قیمت فورا صف های خرید و فروش ایجاد نشود. اگر چنین باشد بازار عمقی نخواهد داشت.
• عرض بازار
  هنگامی که یک سهم در بازار رقابتی دارای قیمت متعادلی باشد و در همین زمان خریداران و فروشندگان زیادی داشته باشد. در چنین شرایطی که معاملات سهام به طور دائمی در جریان است نقدشوندگی بالایی وجود دارد. شرایطی که بازارگردان ها نیز تمایل به فعالیت زیادی دارند.
• نسبت سرمایه گذاران
  دو دسته از سرمایه گذاران وجود دارد. سرمایه گذار نقد مدار که با آوردن سرمایه نقد اضافی خود به بازار باعث نقدینگی بیشتر می‌شود.
  و دسته دوم سرمایه گذاران اطلاعات مدار که با بررسی و کسب اطلاع از وضعیت سهام، اوراق را ارزیابی کرده و اقدام به خرید و فروش می کنند.

نکته مهم: گاهی به علت اطلاعات نادرست، سرمایه گذاران سفارش‌های نامتعادلی در بازار به ثبت می رسانند. همین امر موجب لزوم فعالیت بازارگردان‌ها برای به تعادل رساندن بازار می شود و موجب کسب سود بیشتر برای آنها می شود.

بازارگردانی برای بورس چه اهمیتی دارد؟

وجود بازارگردان در بازار بورس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به خصوص زمانی که نقدینگی کاهش می یابد و بازار دچار تشنج و نوسان می شود. وجود بازارگردان باعث ثبات هیجانی می‌شود و منجر می‌شود سرمایه گذاران منطقی تر رفتار کنند. در زمان‌هایی که سرمایه گذاران نگران ریزش سهام و عدم توانایی در فروش سهام خود باشند، بازار دچار هیجان شده و این هیجان به همه بازار سرایت کرده و زمان زیادی طول می کشد تا خریدار و فروشنده با یکدیگر تطبیق پیدا کنند.
اگر بازارگردان وجود نداشته باشد، بازار به سختی می‌تواند معاملات خود را حفظ کند. هزینه و خطر معامله ها افزایش می یابد. و در نتیجه سرمایه گذاران اعتماد کمتری به بازار دارند، بازار بی‌ثبات می شود و معامله گران فعال کمتری در بازار وجود خواهد داشت. تقاضای خرید و فروش فعال بازارگردان منجر به ثبات و پایداری در بازار می شود.

قوانین فعالیت بازارگردانی

بازارگردان ها طبق دستورالعمل داده شده از سازمان بورس و اوراق بهادار موظف به انجام حداقلی برخی امور هستند.

صندوق بازارگردانی چیست؟

به طور کلی بازارگردانی در اشکال مختلفی وجود دارد. مثل شرکت سرمایه گذاری یا مشاور سرمایه گذاری، شرکت سبدگردان یا صندوق بازارگردانی. صندوق بازارگرادنی نوعی از فعالیت های بازارگردانی است که در قالب صندوق شکل می گیرد. در این روش بازارگردان عمده سهام یک شرکت را در اختیار داشته و در هنگام تشکیل صف خرید و یا فروش با اقدامات خود وضعیت سهام را به تعادل می رساند. با خرید و فروش سهام قفل معامله‌ها باز شده و بازار به روال متعادل بازمی گردد.

سوالات متداول

جمع بندی

از آنجائیکه قیمت اوراق در بورس بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می شود، بازارگردان کسی است که سعی می‌کند عرضه و تقاضا در بازار را تنظیم کرده و اوراق را به خرید و فروش برساند. توجه به دامنه مظنه و نوسان قیمت در بازار نیز از وظایف بازارگردان است. فعالیت بازارگردان موجب تنظیم بازار و افزایش نقدینگی در بازار می شود. همچنین نوسان قیمت و حداقل و حداکثر بازه قیمت اوراق نیز تحت کنترل قرار می گیرد. بازارگردان وظایف خود را طبق قانون و دستورات الزامی از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌دهد. بازارگردانی مزایای زیادی دارد و هرچند که هدف آن کسب سود نیست اما در پی معاملات روزانه ای که انجام می دهند و از شکاف قیمتی در خرید و فروش سود خوبی به دست می آورند.